StreszczenieWstęp: W artykule przedstawiono wyniki badań wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) zaadsorbowanych na cząstkach drobnych emitowanych podczas pracy urządzeń powielających. Materiał i metody: Do badań wytypowano 3 rodzaje drukarek i 4 rodzaje kserokopiarek. Pomiary prowadzono w zamkniętej komorze pomiarowej, którą dodatkowo umieszczono pod wyciągiem laboratoryjnym. W komorze umieszczano urządzenia drukujące lub kopiujące oraz aspiratory połączone z prób-nikami. Próbki powietrza pobierano na filtry teflonowe, umieszczone w próbnikach do pobierania frakcji pyłu drobnego (particulate matter -PM) PM 10 i PM 2,5 . Analizę WWA osadzonych na cząstkach stałych, emitowanych z urządzeń powielających, prowadzono metodą wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detekcją fluorescencyjną (high pressure liquid chromatography with fluorescence detection -HPLC/FL). Wyniki: Wyniki analizy jakościowej wykazały obecność większości 10-14 wielopierścieniowych wę-glowodorów aromatycznych. Największe stężenie sumy WWA (36,52 µg×g -1 ) oznaczono we frakcji PM 10 w powietrzu podczas pracy kserokopiarki. Sumaryczną zawartość WWA oznaczona we frakcji cząstek drobnych < 2,5 µm stanowią 48-84% zawartości WWA we frakcji < 10 µm w przypadku drukarek i 63-89% w przypadku kserokopiarek. Zarówno podczas pracy urządzeń drukujących, jak i powielających w obydwu frakcjach PM 2,5 oraz PM 10 zidentyfikowano benzo(a)piren (BaP). Maksymalne stężenie BaP we frakcji cząstek < 10 µm emitowanych z drukarki wynosiło 3,29±0,2 µg×g -1. Wnioski: Badania wykazały, że stężenie emitowanych substancji zaadsorbowanych na PM 10 i PM 2,5 oraz stężenie tych cząstek w powietrzu nie jest stałe i zależy od rodzaju stosowanego urządzenia, rodzaju tonera i szybkości powielania. Emitowane do środowiska pracy cząstki drobne oraz osadzone na nich WWA mogą stanowić zagrożenie dla osób pracujących w ich otoczeniu. Med. Pr. 2014;65(6):733-741 Słowa kluczowe: wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, emisja z drukarek, emisja z kserokopiarek, frakcja PM 10 , frakcja PM 2,5
AbstractBackground: This article presents the study of polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) adsorbed on fine particles emitted during the simulated operation of office printers and copiers. Material and Methods: In the study three types of printers, and four types of office copiers were used. Measurements were carried out in a closed measuring chamber. Air samples (fractions of particulate matter, PM 10 and PM 2.5 ) were collected on Teflon filters. The analysis of PAHs was carried out according HPLC/FL. Results: The results of qualitative analysis of filters from PM 2.5 and PM 10 type samplers indicated the presence of the majority (10-14) of PAH congeners. The highest concentration of total PAHs was determined in the PM 10 fraction in the air during the operation of a copier, and amounted to 36.52 µg×g