Sociale cohesie in gentrificerende arbeiderswijken van Amsterdam-Noord

Abstract

De krapte in het Amsterdamse woningaanbod en de bijbehorende stijgende huuren huizenprijzen geven steeds meer mensen reden tot zorg over het inclusieve karakter van de stad (Milikowski, 2018). Biedt de stad vooral ruimte aan groepen die al kansrijk zijn, en steeds minder aan kansarmen? En wat doet de toename van welvarendere bewoners met de sociale cohesie van zogenoemde kwetsbare wijken? 1 Voelen mensen zich nog wel thuis in hun buurt? De economische en culturele opwaardering van kwetsbare stadswijken door de komst van kapitaalkrachtige nieuwe bewoners en gebruikers, oftewel gentrificatie, gaat in allerlei steden in de wereld vaak gepaard met de verdrijving van bewoners met een lagere inkomenspositie uit de wijk (Lees, 2008; Marcuse, 1985). In Amsterdam zorgen de wettelijk vastgelegde huurdersbescherming en het grote aandeel sociale huurwoningen (ruim 40 procent) voor weinig directe fysieke verdringing (Van Gent, 2013). Nederland, en daarmee ook Amsterdam, kent een sociaaldemocratische traditie van het tegengaan van inkomenssegregatie door 'een gemengd woningaanbod, de aanwezigheid van een grote en daardoor minder gestigmatiseerde sociale huursector en de gewoonte om in nieuwbouwwijken een ferm aandeel sociale huurwoningen te bouwen' (Vermeij & Kullberg, 2015, 11). 2 Ondanks de toegenomen liberalisering van de woningmarkt draagt het woningmarktbeleid van Amsterdam eraan bij dat buurten in de praktijk veelal gemengd zijn wat betreft huisvestingsvormen-koop, huur en vrije sector (Hochstenbach, Musterd & Teernstra, 2015). In de praktijk wonen in steeds meer Amsterdamse buurten de zogenaamde 'gentrifiers' en 'non-gentrifiers' naast elkaar. 3 Wél leidt het mengen van bewoners in kwetsbare wijken tot ervaringen van indirecte en culturele verdringing onder langdurig ingezetenen die minder kapitaalkrachtig zijn (Paton, 2014; Shaw & Hagemans, 2015). Een deel van de oorspronkelijke bewoners blijft weliswaar in het krimpende aandeel sociale huurwoningen wonen, maar ziet de omgeving veranderen. De wijk ondergaat de gevolgen van gentrificatie; inwoners met een andere inkomenspositie trekken de wijk in, het commerciële aanbod in de wijk verandert en het voorzieningenniveau wordt aangepast aan de nieuwe bevolkingssamenstelling. Daarom kijken we in deze bijdrage naar hoe oorspronkelijke bewoners 4 in verschillende gentrificerende tuindorpen in Amsterdam-Noord (kortweg Noord) de veranderingen in hun buurt waarderen en ervaren in termen van sociale cohesie-* Dr. Linda van de Kamp is werkzaam aan de afdeling Sociologie van de Universiteit van Amsterdam. Dr. Saskia Welschen is senior onderzoeker aan de Hogeschool van Amsterdam en zelfstandig onderzoeker.

Churches and Urban Regeneration in Postindustrial Amsterdam

“…They also indicated that the activities organized by "the yuppies," such as yoga and mindfulness, were fine as long as "we don't need to participate." As long as they have the possibility to meet and organize their own activities, such as bingo and dance evenings, and can drink coffee that costs one euro, these residents feel they still belong in the neighborhood (L. van de Kamp & Welschen, 2019). For the long-term, low-income residents who live on social security, the close-knit relationships they have with each other are crucial for them "to get by" (de Souza Briggs, 1998).…”

“…12 They also said that the Church’s community center offered coffee and tea for a “normal price” 13 or free of charge. The residents commented and exclaimed that “these new places in the neighborhood serve coffee for four euro!” They also indicated that the activities organized by “the yuppies,” such as yoga and mindfulness, were fine as long as “we don’t need to participate.” As long as they have the possibility to meet and organize their own activities, such as bingo and dance evenings, and can drink coffee that costs one euro, these residents feel they still belong in the neighborhood (L. van de Kamp & Welschen, 2019).…”