Sosyobilimsel Konulara Yönelik Yürütülen Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi: Sistematik Bir Analiz

Abstract

Sosyobilimsel konular teknolojik gelişmeler neticesinde ortaya çıkar ve toplum tarafından ciddi tartışmaları da beraberinde getirir. Bu tartışmaların sınıf ortamlarına taşınması ise öğrencilerin araştırma ve sorgulamaya dayalı öğretimlerine katkı sunar. Buna bağlı olarak son yıllarda sosyobilimsel alanda yürütülen çalışmalarda artışlar yaşanmıştır. Ancak tez çalışmalarında sistematik bir değerlendirmenin olmaması bir eksiklik olarak değerlendirilebilir. Bu gerçekten hareketle mevcut çalışmanın amacı; sosyobilimsel konularda yürütülen lisansüstü tezlerdeki araştırma eğilimlerinin belirlenmesidir. Bu amaç doğrultusunda nitel araştırma metodolojisine göre tasarlanan çalışmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada, 2008 ile 2021 yılları arasında yürütülen 95 lisansüstü tez örneklemi oluşturmuştur. Elde edilen veri araştırmacı tarafından oluşturulan veri toplama aracı formu ile toplanmıştır. Verilerin analizinde ise alt problemlere bağlı olarak betimsel ya da içerik analizinden yararlanılmıştır. Çalışma sonucunda sosyobilimsel konuların 2018 yılında bir tepe noktasına ulaştığı, bazı üniversitelerde araştırmaların yoğunlaştığı ve genellikle fen bilgisi öğretmenliği bilim dalında yürütüldüğü görülmüştür. Yöntem açısından dengeli bir dağılımın olduğu, örneklem sayısının daha çok 11 ile 30 arasında tercih edildiği, genellikle ortaokul öğrencileri ve fen bilgisi öğretmenlerinin örneklemleri oluşturduğu ve veri analiz teknikleri ile veri toplama araçları arasında uyum olduğu belirlenmiştir. İçerik analizi sonucunda ise seçilen konularla sonuçlar ilişkili bulunmuştur. Duyuşsal özellikler, argümantasyon, alan bilgisi, öğretim yöntem ve teknikleri, muhakeme, başarı ve sosyobilimsel konuların etkilendiği faktörler kategorileri oluşmuştur. Bu doğrultuda gelecekte yürütülecek lisansüstü çalışmalarda bu araştırmadan elde edilen sonuçların yol gösterici olacağı düşünülmektedir.

Konuşma Becerisini Geliştirmede Kullanılan Tür, Yöntem ve Teknikler: Bir Alanyazın Taraması

“…Araştırmanın dördüncü sorusu olan çalışmaların modellerine yönelik dağılımlar incelendiğinde çalışmalarda en çok nitel araştırma modellerinin kullanıldığı görülür (f.28). Benzer bir biçimde alanyazında meta-sentez yöntemiyle yapılan çalışmalar incelendiğinde karma modelin görece az olduğu görülür (Aztekin & Taşpınar Şener, 2015;Deveci & Aykaç, 2018;Sertoğlu, 2020;Başkan Takaoğlu, 2023). Bu durumun oluşmasında nitel modelin daha baskın olduğu çalışmaların incelenmesinin meta-sentez yönteminin genel çerçevesine uygun olmasının etkisi olduğu söylenebilir (Çalık & Sözbilir, 2014).…”

Güncel Araştırmalarda Sosyobilimsel Konu İçeriklerinin İncelenmesi

“…Literatürde sosyobilimsel konular alanında yürütülen araştırmaların incelendiği çalışmalar sosyobilimsel konularda yapılan çalışmaların yıllara göre artış gösterdiğini ortaya koymuştur (Aydın ve Kılıç-Mocan, 2019;Ban ve Mahmud, 2023;Genç ve Genç, 2017;Tatlı-Takaoğlu, 2023;Tekin, Aslan ve Yilmaz ,2016). Ban ve Mahmud (2023), 2004 -2022 yılları arasında sosyobilimsel konularla ilgili yapılan çalışmalarda çevre sorunları, güvenlik ve sağlık sorunları, ekosistem sorunları ve biyoteknoloji sorunları ile ilgili çalışmaların artış gösterdiğini ifade etmiştir.…”