Spektakl suwerenności: uroczystości koronacyjne królowej Elżbiety I

Abstract

Uroczystości intronizacyjne królowej Elżbiety I w 1559 roku – jak wszystkie ceremonie związane z sukcesją władzy królewskiej – stanowią ciekawy przykład tego, co Victor Turner określił jako dramaty społeczne. Królowa Elżbieta doskonale uświadamiała sobie nierozerwalny związek między sztuką sprawowania rządów (statecraft) i sztuką sceniczną (stagecraft). Uroczysty wjazd do Londynu i koronacja były dla królowej pierwszą publiczną okazją do prezentacji swojego wizerunku quasi-teatralnymi środkami, przy pomocy dekoracji i atrybutów, gestów i kostiumów. Celem uroczystego wjazdu była tyleż panegiryczna prezentacja wstępującej na tron królowej, ile wytyczenie kierunku jej rządów w sytuacji przesilenia politycznego po śmierci królowej Marii. Towarzszące wjazdowi alegoryczne widowiska stanowią spójny program prezentujący Elżbietę jako przeciwieństwo poprzedniczki. Cel obrzędu koronacyjnego był tymczasem odwrotny: każdy jego element służył podkreśleniu trwałości i ciągłości monarchii. Władca w czasie koronacji zyskiwał nową tożsamość i nowe ciało. W myśl elżbietańskiej doktryny „dwóch ciał króla”, opisanej przez Ernsta Kantorowicza, monarcha w chwili koronacji wyrzekał się swojej jednostkowej tożsamości i stawał się ponadosobowym Królem, który nigdy nie umiera. Uroczystości inaugurujące rządy Elżbiety miały więc komplementarny charakter:ukazywały królową jako „nową nadzieję” protestanckiej Anglii i równocześnie jako prawowitą spadkobierczynię tronu, nie tyle godną swoich poprzedników, ile z nimi tożsamą.