Sposób kreacji Prezesa Narodowego Banku Polskiego w ujęciu historyczno prawnym

Abstract

Celem niniejszego artykułu było zbadanie sposobu kreacji (powoływania i odwoływania) Prezesa Narodowego Banku Polskiego w kontekście pozycji ustrojowej polskiego banku centralnego – jako okoliczności mającej istotne znaczenie dla funkcjonowania Banku i jego Prezesa. W prowadzonych badaniach zastosowana została metoda historyczno-prawna oraz językowa. Zbadane zostały polskie akty normatywne różnej rangi, akty prawa międzynarodowego, polskie orzecznictwo sądowe oraz literatura w zakresie wyznaczonym tytułem artykułu.
 Narodowy Bank Polski został powołany na podstawie dekretu z 1945 r. Jednak idea jego utworzenia pojawiła się w 1944 r., mimo to ustrojodawca nie uwzględnił go w przepisach małej konstytucji z 1947 r. Stan pominięcia NBP przez akt normatywny o najwyższej randze ustrojowej trwał stosunkowo długo. Sposób kreowania Prezesa NBP przechodził ewolucję, która wynikała z częstych zmian prawa odnośnie do tej materii.
 W podsumowaniu wypada zaakcentować najważniejsze konkluzje. Moim zdaniem, nieopublikowanie przez rząd w Monitorze Polskim statutu NBP z listopada 1959 r. spowodowane było świadomością przyjęcia na poziomie uchwały regulacji contra legem wynikających z art. 6 ust. 4 ustawy o NBP z 1958 r. odnoszących się do sposobu kreacji Prezesa NBP. Ustawy z 1982 r. zrywały z długoletnią praktyką podporządkowania NBP organom wykonawczym na rzecz kreowania go przez Sejm. Mała Konstytucja z 1992 r. była pierwszym aktem tej rangi, który regulował elementy funkcjonowania banku centralnego. Jednak pełniejsze postanowienia w tej materii zawiera Konstytucja RP z 1997 r. Współcześnie, tryb powoływania i kadencja Prezesa NBP zyskały rangę konstytucyjną, co utrudnia możliwość dokonywania zmian w tej materii. De lege ferenda, rozważenia wymaga postulat konstytucjonalizacji także trybu odwołania Prezesa NBP.

Poland: Political Developments and Data in 2022

“…In Poland, it reached in December 16.6 per cent on a year‐to‐year basis, almost twice as high as the EU's average of 9.2 per cent (Eurostat 2023). While the phenomenon was global, many economists pointed out that the Polish Council of Monetary Policy was too slow in rising interest rates, and its Chairman, the President of the Polish National Bank, (Narodowy Bank Polski, NBP) Adam Glapiński, as late as July questioned, in an informal conversation that was made public, the need for further interest rate hikes, speaking of possibly only one, by 0.25 points per cent, before the year's end (Szymczak 2023), which indeed happened. Glapiński, who faced criticism over his policies and accusations of cronyism and corruption (see Jasiewicz and Jasiewicz‐Betkiewicz 2019), was on 12 May appointed by the Sejm to his second six‐year term as the President of NBP.…”