Tarihin Dayattığı Entegrasyon Avrupa Birliği: Tarihten Gelen Düşünceler- I

Abstract

Avrupa, antik çağlardan günümüze kadar insanlığın kaderini etkileyen birçok olayın oluşmasını sağlayan düşüncelerin vücut bulduğu bir bölgedir. Bazen kendi içinde bazen de okyanusları aşarak farklı kıtalarda “özgürlük” götürme misyonuyla büyük acılara sebep olurken “her zaman haklı bir gerekçelere sahip” milletler olma özelliklerini de günümüze kadar “medeni” bir şekilde savunmuşlardır. Bu paradoksal durum, gerçek adı Aleksandros III ho Makedon olan ama kazandığı zaferlerin ona verdiği “Büyük İskender” zamanında da, başlarda İtalya’da Tiber Irmağı kıyısında Roma adındaki tarım kentinden doğan sadece tiksindikleri ve verimsiz topraklar olarak adlandırdıkları günümüz Almanya’sı hariç Karadeniz kıyısına kadar büyük alana hakim Romalılarda da, daha sonrasında Charlemagne (Şarlman) hükümdarlığında Franklerde, Napolyon zamanında Fransızlar da, sömürülerin kıtasal genişliği sayesinde “güneş batmayan ülke” unvanı alan İngiltere’de, Bismarck’ın ve sonrasında Hitlerin Almanya’sın da, Mussoli’nin İtalya’sında hep aynı senaryonun yazıldığı ve oynandığı görülmektedir. Bu paradoksal durum en azından İkinci Dünya Savaşı sonrasında sadece Avrupa’da “bir daha asla” mottosuyla son bulmuş, diğer ülke, bölge ve kıtalarda tarihten gelen savaş ve göz yaşını devam ettirmişlerdir. Kitabın giriş kısmını yazmaya başladığım günlerde (Temmuz 2023) Fransa’da başlayan, Belçika ve İsveç’te de yaşanan toplumsal stres boşalmasının, savaş sonrasında sömürülen ülkelerde de “bir daha asla” mottosunun uygulanması gerektiğini acı bir şekilde göstermektedir. (Bu tepki aslında 2021 yılında yıllardır Fransa’nın sömürüsünde kalan ve ana dilleri Fransızca olan Cezayir’de Fransızcanın kullanımının önce devlet dairelerinde kaldırılmasıyla yavaş yavaş başladığını söylemek mümkün.)[1].
 İkinci Dünya savaşından sonra (tesadüf olsa gerek) Fransız diplomatlarının “süper buluşuyla” kıtada savaş tam tamlarının çalmasının önlenerek, “birleşerek güçleniriz, ayrılarak zayıf kalırız” düşüncesi çerçevesinde antik çağlardan beri gelen bir birleşik olma düşüncesi imza altına alınmıştır. Bu durum aslında birazda atalarının sömürü için gittiği, sonrasında bağımsızlık savaşıyla ayrı bir devlet olarak karşılarına güçlü bir şekilde çıkan Amerika’dan çekinmenin eseriydi. Yıkılan sanayi bölgeleri, evler, köprüler, okullar bir şekilde yapılmalıydı ve buna sponsor olacak devlet de Amerika idi. Tabi Amerika’nın bunu bila bedel yapmayacağını siyasi olarak “büyük abi” olarak söylediklerinin yapılmasını isteyeceğini bilen Avrupalı devletler çözüm olarak kendilerine çıban başı olarak sürekli savaş sebebi olan Alsace Lorraine bölgesini ve zengin yer altı kaynaklarını ulus üstü bir kurum nezaretinde hükmedilmesi kararını vermişlerdir. Bu ilerleyen zamanlarda bugünkü Avrupa Birliği’nin temel taşı olarak tarihe geçmiştir.
 Ancak Avrupa Birliği sadece İkinci Dünya Savaşı sonrasında ve “büyük abi”den kurtulma amacıyla oluştuğunu düşünmek 1000 sayfalık kitabın 10 sayfalık özetini okuyarak kitaba hâkim olmaya benzemektedir. Türkiye’nin 1959’dan 2023’kadar 64 yıldır girmeyi planladığı (zaman zaman hızlı ilerleyen zaman zaman (2018-2023) itibariyle tıkanan bir süreç) bir entegrasyonun sosyal, siyasal, ekonomik, tarihsel ve felsefi olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Avrupa Birliği’nin Düşünsel Tarihine bakılması ve tarihten günümüze kadar genetik olarak gelen düşüncelerini analiz etmek Türkiye’nin ve üye olmak isteyen ülkelerin incelemeleri gereken bir konu olma özelliğini taşımaktadır. Bu sebeple literatürde de bir boşluğu doldurma amacıyla Avrupa’nın Düşünsel Tarihi’nin Aydınlanma Dönemi öncesi bu kitapta incelenmiştir. Avrupa’da yaşayan ve “Birleşik Avrupa” fikrinin antik çağlardan beri alt yapısını hazırlayan ve sonrasında bu fikri savunan düşünürlerin düşüncelerinin Aydınlanma Çağına kadar olan kısmının incelendiği bu çalışma, üyesi olmak istediğimiz bir entegrasyonun doku uyumuna da bakmamıza yardımcı olacağı düşüncesindeyim.