The Method of Building Loyalty With an “Ancient Custom”: Caftans and Royal Gifts Given to Tribal Chiefs in the Ottoman Empire During the Nineteenth Century

Abstract

Hilat ve hediyeleşme Osmanlı merkezi bürokrasisinde kurumsallaşmış bir teşrifat geleneğinin önemli bir parçasıdır. Osmanlı tarihçileri bu geleneği yüksek dereceli memurlar ve Sultan arasında veya yabancı devlet liderleri ile elçileri üzerinden tartışmışlardır. Bu çalışma ise Osmanlı arşiv vesikalarından yararlanılarak Osmanlı taşra teşkilatında aşiret beylerine verilmiş olan hilat ve hediyelere yoğunlaşmaktadır. 19. yüzyıla ait bu vesikalara göre aşiretlere verilen hilat ve hediyeler bir sadakat sağlama yönteminin parçasıdır ve “âdat-ı kadime”dir. Öyle ki bu gelenek Tanzimat döneminde ilga edilmeye çalışılmış fakat imparatorluğun sona erdiği tarihe kadar devamlılık göstermiştir. Aşiret beylerine giydirilen hilat geleneği ve hediyeleşmenin aynı zamanda da modern antropologların da vurguladıkları üzere Ortadoğu coğrafyasındaki aşiretlerin birer sosyal ve politik örgütlenme biçimleri olduklarını göstermektedir. Bu çerçevede çalışmada öncelikle 19. yüzyılda aşiret beylerine hilat giydirmenin sebepleri tartışılmaktadır. Sonrasında ise Tanzimat döneminde bu “âdat-ı kadimenin” ortadan kaldırılamamasının sebeplerine değinilmektedir.