ASKERÎ VE SİYASÎ YÖNDEN 1585-1586 TEBRİZ KUŞATMASI
Sertaç SARIÇİÇEK
Öz
1585-1586 yılları arasında yaşanan Tebriz Kuşatması, Safevîlerin kuşatma alanındaki kabiliyetlerini değerlendirebilmek açısından önemli muharebelerden biridir. Makalede muharebenin tüm safhaları incelenmiş, Safevîlerin kuşatmada ne tür adımlar attıkları ve taktik açıdan yaptıkları hatalar ortaya konmaya çalışılmıştır. Bunun yanında kuşatma yalnızca askerî yönden irdelenmemiş, savaşın sonucunu etkileyen siyasî faktörler de ele alınmıştır. Çalışmada vakayinâme, gazavatnâme gibi dönemin kaynakları kullanılmıştır. Bunun yanında birincil kaynaklarda geçen askerî erimlerin açıklanabilmesi için harp tarihi alanında yazılmış araştırma eserlerinden faydalanılmış, yeri geldiğinde Farsça terimleri izah edebilmek adına sözlük ve ansiklopedi türü eserlere de başvurulmuştur.
Kaynaklardaki bilgiler dikkatlice analiz edildiğinde Tebriz Kuşatması’nın, muhasara harbine has kaidelere tam riayet edilmemesinden dolayı kaybedildiği anlaşılmaktadır. Zira kuşatmada Safevî ordusunun topçuluk, istihkâm ve lağımcılık gibi konularda bilgi ve tecrübe eksikliğini gün yüzüne çıkaran birçok örnekle karşılaşılmıştır. Mağlubiyetin altındaki sebeplerden biri de kuşatmanın yaşandığı sıralarda Safevî Devleti’nin askerî dayanağı olan Türkmen aşiretleri arasındaki çatışmadır. Safevî ordusu bu çatışmanın bir neticesi olarak aşiretlerden yeteri kadar kuvvet alamamış ve kuşatma boyunca asker mevcudu bakımından sorun yaşamıştır. Osmanlılar ise kuşatma süresince düşmana başarılı huruç ve baskın harekâtları düzenleyerek Safevî ordusuna ağır kayıplar verdirmişler ve Safevi ordusundaki asker mevcudu sorununun daha derin hissedilmesine yol açmışlardır. Bununla beraber kuşatmanın uzaması sebebiyle tükenmek üzere olan iaşe maddelerini düşmandan temin etmişler ve bu da savaşın uzamasında rol oynamıştır. Ayrıca savaşın seyrine göre kaleye ek tabyalar inşa ederek düşman üzerindeki ateş baskısını istedikleri yönde arttırmışlar ve propaganda metodunu kullanarak askerlerinin moralini yüksek tutmayı ve yardım ulaşana kadar kaleyi savunmayı başarmışlardır.
Makale Türü: Araştırma Makalesi
Anahtar Kelimeler: Tebriz, Tabya, Darbzen, Şahi, Lağım, Siper.
Jel Kodu:
Yazarın Notu: : Bu çalışma bilimsel araştırma ve etik kurallarına uygun olarak hazırlanmıştır. Bu çalışmada etik kurul izni veya yasal/özel izin gerektirecek bir içerik bulunmamaktadır. Çalışmayla ilgili herhangi bir çıkar çatışmasının bulunmadığı, SAVSAD Savunma ve Savaş Araştırmaları Dergisi’ne yazar imzasıyla beyan edilmiştir.
