The Presentation of Some Memories Belonging to Architect Ord. Prof. Dr. Ing. H. C. Gustav Oelsner, One of the Scientists Migrated from Germany to Türkiye

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde 19. yüzyıldan itibaren eğitim yapısının bozulması sebebiyle yenilikçi bir tarza dönüşümün gecikmesi eski gelenek ve alışkanlıklara göre kurgulanmış sistemin düzeltilmesine olanak tanımadı. Vakıflarla yönetilen medrese şeklindeki kurumların ders müfredatı ve işleyişi yüksekokul statüsünde değildi. İmparatorluğun sona erip Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasının ardından çağdaş eğitim kurumlarına sahip olunması için yapılan çalışmalar Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün direktifleri doğrultusunda başlatılan 1933 Üniversite Reformu’yla kesinlik kazandı. 30 Ocak 1933’de Almanya’da iktidara gelen Nasyonel Sosyalistlerin bilim insanlarına yönelik ırkçı ve ideolojik tavırları neticesinde bu baskıdan kaçan kişilerden bazıları kendilerine geçici yerleşim yeri olarak Türkiye’yi seçmek istiyorlardı. Bu sebeple üniversite reformuyla verilen eğitimin kalitesini yükseltmek için alanında uzman kişiler ülkemize davet edildi. Sonuç olarak OSE (Oeuvre de Secours aux Enfants)’ın şeref başkanı olan Albert Einstein’in aracılığıyla Türkiye ile yapılan yazışmaların sonrasında Almanya’daki baskı yönetiminden kaçan bilim insanlarından bazılarının ülkemiz üniversite yapılanmasında görev almak üzere geldikleri görüldü. Başlangıçta İstanbul Üniversitesi için ön görülen yabancı profesör sayısı 30 iken zamanla bu sayı 300’e ulaştı. Makalemize konu olan Ord. Profesör Dr. h. c. Gustav Oelsner (1879-1956) öncelikle İstanbul’daki Yüksek Mühendis Okulu’nda görev almış, ülkemize mimarlık ve şehir planlaması anlamında katkı sağlamış, öğrenciler yetiştirmiş önemli bir isimdir. Makalemizde onun kısa yaşam öyküsünü paylaşarak, Çağatay Üstün’ün arşivinde yer alan ve ölümünün birinci yılı sebebiyle yayınlanmış bir anı kitapçığından (1957) kısa alıntılara yer vermeyi ve Türk mimarlık tarihine katkı sağlamayı amaç ediniyoruz.