Η ανάγνωση είναι μία πολύπλοκη γνωστική διαδικασία που στηρίζεται στην ανάπτυξη της αποκωδικοποίησης και της κατανόησης ενώ αντανακλά πλήθος ικανοτήτων και δεξιοτήτων (McNamara & Kendeou, 2011· Vellutino, Fletcher, Snowling, & Scanlon, 2004). Στόχος της διαχρονικής αυτής μελέτης ήταν να μελετηθεί η συνεισφορά της εργαζόμενης μνήμης και των επιτελικών λειτουργιών στην αναγνωστική ικανότητα παιδιών σε ένα διαφανές ορθογραφικό αλφαβητικό σύστημα, όπως το ελληνικό. Διερευνήθηκε αν οι επιδόσεις των παιδιών σε έργα (α) εργαζόμενης μνήμης και (β) επιτελικών λειτουργιών στο νηπιαγωγείο αποτελούν προβλεπτικούς παράγοντες της αναγνωστικής τους ικανότητας στο τέλος της Α’ Δημοτικού. Οι μετρήσεις της εργαζόμενης μνήμης και των επιτελικών λειτουργιών διεξήχθησαν όταν τα παιδιά φοιτούσαν στο νηπιαγωγείο (N = 58, Μ.Ο. = 70,7, εύρος = 66–77, Τ.Α. = 2,96). Στο τέλος της Α’ δημοτικού (M.O. = 81,9, εύρος = 76–89, Τ.Α. = 3,31), επαναξιολογήθηκε η εργαζόμενη μνήμη και οι επιτελικές λειτουργίες και εκτιμήθηκε η αναγνωστική ικανότητα των συμμετεχόντων/ουσών. Η επίδοση στην εργαζόμενη μνήμη μετρήθηκε με έργα βασισμένα στη θεωρία των Baddeley και Hitch (1974) (φωνολογικό κύκλωμα- κεντρικό σύστημα ελέγχου- οπτικοχωρικός σχεδιασμός) και, συγκεκριμένα, με το Working Memory Test Battery for Children (WMTB–C, Pickering & Gathercole, 2001a), μεταφρασμένο και προσαρμοσμένο στην ελληνική γλώσσα (Χρυσοχόου, 2006· Chrysochoou & Bablekou, 2010). Οι επιδόσεις στις επιτελικές λειτουργίες μετρήθηκαν με βάση τη θεωρία PASS (Planning-Προγραμματισμός, Attention-Προσοχή, Simultaneous processing-Ταυτόχρονη επεξεργασία, Successive processing-Διαδοχική επεξεργασία, βλ. Das, Naglieri, & Kirby, 1994). Συγκεκριμένα, οι επιτελικές λειτουργίες εκτιμήθηκαν με το Cognitive Assessment System (D–N CAS, Naglieri & Das, 1997a), μεταφρασμένο και προσαρμοσμένο στα ελληνικά για τις ανάγκες της παρούσας έρευνας. Η αναγνωστική ικανότητα (αποκωδικοποίηση, ευχέρεια, συντακτικό και κατανόηση) εκτιμήθηκε με το Εργαλείο Ανίχνευσης Αναγνωστικών Δυνατοτήτων και Αδυναμιών (new–TEΛΑ, Παντελιάδου & Σιδερίδης, υπό δημοσίευση). Τα διαχρονικά ευρήματά μας καταδεικνύουν ότι οι επιτελικές λειτουργίες που λαμβάνουν χώρα κατά την κατανόηση γραπτού κειμένου είναι τρεις: ταυτόχρονη επεξεργασία, διαδοχική επεξεργασία και υποστήριξη από τον κεντρικό επιτελικό μηχανισμό. Αυτός ο ενιαίος επιτελικός παράγοντας φαίνεται να περιλαμβάνει όχι μόνο την προσοχή αλλά και τον προγραμματισμό, όπως αυτές οι δύο λειτουργίες ορίζονται στο μοντέλο των επιτελικών λειτουργιών PASS. Είναι ο μηχανισμός που κατευθύνει την κωδικοποίηση των πληροφοριών συμβάλλοντας ενεργά στην αναγνωστική αποκωδικοποίηση, υποστηρίζει την αναγνωστική ευχέρεια και παράλληλα φαίνεται να εποπτεύει τη συντακτική και σημασιολογική επεξεργασία του κειμένου υποστηρίζοντας την αναγνωστική κατανόηση. Είναι πιθανό ότι ο επιτελικός μηχανισμός στηρίζεται στη λειτουργία περισσότερων ισότιμων σχετικά αυτόνομων επιτελικών συστημάτων, όπως περιγράφονται στο μοντέλο των λειτουργιών PASS, ενώ τα αποτελέσματα των διεργασιών αντανακλούν έναν κοινό μηχανισμό ελέγχου, όπως είναι το ΚΣΕ του μοντέλου της ΕΜ.