The Sunnah of the Prophet in Terms of Binding: -Example Husayn b. ‘Alî al-Saymarî-

Abstract

Allah’ın alemlere rahmet olarak gönderdiği Hz. Peygamber, kişinin İslam dininde Allah ile ve diğer insanlarla ilişkilerine dair birçok hukukî kural ve uygulamanın yanında ilahi kitabın açıklanmasına yönelik, hayatın yaşanılabilir kılınmasına dair sözler de sarfetmiştir. Bu sözlerin (hadis) ve fiillerin (sünnet) ne kadarının bağlayıcı olup olmadığı konusu hem Hadis usûlü hem de Fıkıh usûlü âlimleri tarafından müzakere edilmiş ve ortaya hatırı sayılır bir manada eser ortaya çıkmıştır. Hadis usûlünde Hz. Peygamber’in fiilleri hususundaki tartışmalar Fıkıh usûlü eserlerine de yansımış ve özellikle Hanefî mezhebi fakihleri bu konu üzerinde mütalaalar serdetmişlerdir. Bu fakihlerden biri olan Hüseyin b. Ali es-Saymerî,(ö. 436/1045) Hanefî usulünde bir otorite olan Ebu Bekr el-Cessâs’ın (ö. 370/980) talebesi Muhammed b. Musa el-Harezmî’nin (ö. 403/1012) öğrencisidir. Fıkıh usûlünde Cessâs’ın metodunu benimseyen ve bu metodu sürdüren Saymerî, kendi döneminde tartışılan çeşitli temel fıkıh usulü konularını sistematik bir şekilde düzene koymuş ve bu konularda Hanefilerin görüşlerini başta Şafiîler olmak üzere çeşitli fıkıh ve kelam ekollerine karşı savunmuştur. Saymerî, Hanefilerin görüş ve delillerini sunarken öncelikle mezhebin kurucu imamları Ebu Hanife, Ebu Yusuf ve Muhammed eş-Şeybanî’nin görüşlerine baş vurmuş, bunlardan sonra ise Irak bölgesi Hanefî alimlerinden Ebu’l-Hasen el-Kerhî (ö. 340/952) ile onun öğrencisi Ebu Bekr er-Râzî el-Cessâs’tan önemli ölçüde istifade etmiştir. Saymerî’nin eserinin ilgili bölümleri analiz edildiğinde özellikle Cessâs’ın etkisinin fark edilir boyutta olduğu görülmektedir. Bu makalede Saymerî’nin günümüze ulaşan Mesâilü’l-hilâf fî usûli’l-fıkh adlı eseri bağlamında Hz. Peygamber’in fillerinin bağlayıcılığı konusunu mütalaa edilmeye çalışılmıştır. Saymerî’nin Hz. Peygamber’in filleri konusunda diğer usûlcü ve hadisçilerden farklı olan bu tutumu ve bunun altında yatan sebepleri kanaatimizce incelenmeye ve irdelenmeye değer bir husustur.