Tipovi Ličnosti U Okviru Modela Velikih Pet: Poređenje Rešenja Dobijenih Klaster Analizom I Analizom Latentnih Profila

Abstract

Osnovni cilj ovog istraživanja bio je da se utvrdi broj i sadržaj tipova ličnosti zasnovanih na skorovima ispitanika na dimenzijama modela Velikih pet. Za utvrđivanje tipova ličnosti korišćene su klaster analiza i analiza latentnih profila, te je drugi cilj istraživanja bilo ispitivanje kongruencije rešenja ekstrahovanih ovim metodama. Uzorak se sastojao od 842 ispitanika oba pola i starosti između 18 i 68 godina. Primenjen je upitnik BFI koji sadrži 44 stavke sa petostepenom skalom Likertovog tipa. Upitnik je pokazao zadovoljavajuća metrijska svojstva. Primenom dvoetapne kros-validacione procedure ekstrahovana su tri klastera. U analizi latentnih profila, rešenje sa tri klase se, takođe, pokazalo optimalnim. U oba slučaja, tipovi su imenovani kao „suzdržani“,„rezilijentni“ i „neadaptirani“. Suzdržani postižu prosečne skorove na svim dimenzijama, rezilijentni imaju niske skorove na skali Neuroticizam, a visoke na svim drugim dimenzijama, a ispitanici iz klastera neadaptiranih postižu visoke skorove na skali Neuroticizam, a niske na svim drugim dimenzijama. Vrednost Cohenovog kapa koeficijenta (κ = .70) ukazuje na visoku kongruenciju dva dobijena rešenja. Profil rezilijentnih, koji se izdvaja u okviru dominantne ARC (Asendorpf-Robins-Caspi) tipologije, dobijen je i u ovom istraživanju, što upućuje na njegovu kros-kulturalnu stabilnost. S druge strane, suzdržani i neadaptirani profili nisu u potpunosti podudarni s profilima hiperkontrolisanih i hipokontrolisanih iz ARC tipologije, iako je profil neadaptiranih, najčešće pod nazivom „nepoželjni“ izdvojen i u pojedinim drugim studijama. Rezultati ukazuju na značajnu, ali ne i potpunu, podudarnost sadržaja solucija ekstrahovanih dvema metodama, kao i na izvesne razlike između tipova ličnosti ekstrahovanih u našoj populaciji i rešenja identifikovanih u drugim kulturama.

Structure of resilience: A Machiavellian contribution or ‘paddle your own canoe’

“…Proactivity, good impulse control, goal directed behavior devoid of emotional interference, and focusing on one’s own competences are all predictive of successful recovery form stress. This finding is in line with previous studies on resilience including both genders [ 31 ], dissimilar operationalization of resilience [ 50 ]; and categorical data analysis [ 10 ]. In our female subsample, capacity for proactivity was strongly instigated by agentic narcissism, admiration.…”

“…H2: Earlier studies on resilience [ 10 ], consistently confirm primary protective role of personality resources for control and activity. In this study, Machiavellian agency—when its shared variance with the core Machiavellian dimension of antagonism is partailed out—connotes the very potentials necessary for activation of these resources.…”

“…High level of Neuroticism impedes resilience, in as much as high levels of other basic personality traits—in particular Conscientiousness (as a control system) and Extraversion (as activity and positive affect)—are positively related to high resilience [ 9 ]. Typological studies confirm that personal capacities for activation and control (Extraversion and Conscientiousness) are protective while affectivity (high Emotionality, Neuroticism, and Introversion) is a risk factor of resilience [ 10 ]. At the same time, affectivity is an essential component of empathy; and thus indispensible for strengthening of growth-fostering relationships.…”

Socijalno Poželjno Odgovaranje I Struktura Ličnosti – Dimenzionalna I Tipološka Perspektiva

“…Tipološke studije, koje se zasnivaju na medijumu samoprocene iz referentnog okvira Petofaktorskog modela ili modela Velikih pet, najčešće ukazuju na tri tipa ličnosti: rezilijentni, hiperkontrolisani i hipokontrolisani (Costa, Herbst, McCrae, Samuels, & Ozer, 2002;Čolović, Jordanov i Nenadić, 2014). Navedeni tipovi su u relevantnoj literaturi poznate i kao ARC tipologija (Asendorpf-Robins-Caspi) (Robins et al, 1996).…”