Toplu taşıma araçlarını kullanan sürücülerde tükenmişlik durumu: Kesitsel bir çalışma*

Abstract

Amaç: Tükenmişlik sendromu özellikle insanlarla yoğun ilişki kurmayı gerektiren mesleklerdeki, iş yüküne bağlı olarak duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve düşük kişisel başarı hissini tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Yoğun trafik içinde çalışan otobüs sürücülerinin her gün kalabalık insan topluluklarıyla karşılaştığı göz önüne alındığında, bu çalışma koşullarının tükenmişliğe neden olabileceği düşünülebilir. Bu çalışmanın amacı İstanbul’da çalışan otobüs sürücülerinde tükenmişlik düzeyini araştırmaktır.Yöntem: İstanbul Anadolu Yakası Garajı’na bağlı bölgelerde çalışan otobüs sürücülerine yönelik Maslach Tükenmişlik Ölçeği uygulanarak yapılan kesitsel bir araştırmadır. Toplam 1879 sürücüden 396’sı çalışmaya alınmıştır. Anket formları Mart-Nisan 2008 tarihlerinde belediyenin (IETT) Anadolu yakası merkez garajında altı ana hatta çalışan sürücülere, her bölgede çalışan sürücü sayısı üzerinden tabakalandırılarak dağıtılmıştır. Tükenmişlik durumu duygusal bitkinlik, duyarsızlık ve düşük kişisel başarı olmak üzere üç alanda değerlendirilmiştir.Bulgular: Anket formu ve ölçeğini toplam 396 otobüs sürücüsü doldurdu. Sürücülerin tamamı erkekti. Yaş ortancası 40,0 (27-59) olup; %96,6’ı evliydi, tamamının sosyal güvencesi bulunmaktaydı. Çalışma yılı 10 (1-32), çalışma saati 8 (8-12)/gün idi. %53,1’i dinlenmek için zaman bulabildiğini, %99.5’i haftada bir gün tatil günü olduğunu ifade etti. Katılımcıların temel problemlerinin sağlık, ekonomik ve sosyal güvenlik alanlarında olduğu saptandı. Ortanca değerleri sırasıyla duygusal tükenmişlik için 16 (0-36); duyarsızlık için 7 (0-20); kişisel başarı için 20 (0-32) puan bulundu.Sonuç: Araştırmanın sonuçları otobüs sürücülerinde tükenmişlik sendromunun olmadığını göstermiştir. Bu durum daha çok, sosyal güvencenin ve düzenli bir gelirin olmasına ve çalışılan kuruma duyulan güvenin iş stresini azaltmasına bağlanmıştır.