Türk Basınında Suriyeli Sığınmacı Temsili Üzerine Bir İçerik Analizi

Abstract

Bu çalışmada Türk basınında Suriyeli sığınmacı temsilleri incelenmektedir. Örneklem için, en yüksek tiraja sahip ilk beş gazetede ("Hürriyet", "Sabah", "Posta", "Sözcü", "Zaman") 2014 yılında yayımlanan ilgili tüm haberler, köşe yazıları ve görseller seçilmiştir. Mevcut çalışma, Suriyeli sığınmacıların Türk basınında 2011-2015 yılları arasındaki temsillerini inceleyen (TÜBİTAK destekli) daha geniş çaplı bir araştırma projesinin bir kısmını oluşturmaktadır. Mevcut literatürde sıkça ihmal edilen ya da ayrı bir inceleme alanı olarak ele alınan haber görselleri, bu çalışmada haber metinleri ve köşe yazılarıyla beraber incelenmektedir. Araştırma sonuçlarında görülmüştür ki, Türk gazetelerinde Suriyeli sığınmacılarla ilgili haber ve görsellerin içerikleri çoğunlukla olumlu ya da yansız özelliklere sahiptir. Temsil özelliklerine odaklandığımızda ise temsillerde bir ikilem olduğu görülmektedir. Temsiller Suriyeli sığınmacıyı zorlu koşullar içinde "yoksul" ve "yardıma muhtaç" olarak gösterirken, aynı sıklıkta toplum güvenliği için bir "tehdit" olarak da göstermektedir. Sıkça tekrarlanan bu temsiller ve ikilem göstermektedir ki Türk basınının Suriyeli sığınmacı temsili, uluslararası çalışmalarda tanımlanan stereotipik sığınmacı temsillerini yeniden üretmektedir.

Schools and Refugee Children: The Case of Syrians in Turkey

“…While these policies regulated the status and rights of Syrians at a legal level, they intensified the concerns in public debates about the permanence of Syrians and heightened negative public opinion against them. Besides, the presence of Syrians has often been portrayed as an economic and security threat in the media (Efe et al, 2015;Erdo gan et al, 2017). In public discussions they have been strongly associated with crime and the abuse of the country's resources (Abrams et al, 2016).…”

“…The transformation of international migration regime from labour migration to irregular migration from the 1990s onwards has converted traditional migrant-sending countries such as Turkey into migrant-sending, migrant-receiving, and transit countries (Castles et al, 2014). Located en route to traditional destination countries, these countries now seek to limit international migration towards them while at the same time satisfying the immediate needs of immigrants concerning status, health, housing, and education (Eder, 2015). In response to the increasing number of immigrants, immigrant integration has become a burning issue in these societies (Erder, 2016).…”

Migration and Asylum Representation in the Turkish Press

“…Türkiye'de yetkililer bu durumu geçici olarak değerlendirip "misafir" olarak tanımlanan Suriyelilerin barınma, yeme içme ve sağlık gibi temel ihtiyaçlarını karşılasalar da (Kaya & Eren, 2015) bu sayının giderek artması ile birlikte Suriye'den gelen kişilere resmi bir tanımlama yapılması ihtiyacı doğmuştur. Ancak taraf olunan antlaşmalar gereği mülteci statüsü verilemeyen Türkiye'deki Suriyelilere başlangıçta herhangi bir hukuki karşılığı bulunmayan "misafir" ifadesi kullanılmış ve bunun da ilerleyen süreçte bazı problemlere neden olabileceği düşünülerek 2011 yılı ekim ayından itibaren İçişleri Bakanlığı'nca Suriyeli sığınmacılara "geçici koruma" statüsü verilmiştir (Pandır, Efe, & Paksoy, 2015). Yaşanan kitlesel göçler sonrasında bazı yasal düzenlemelere tekrar ihtiyaç duyulmuş ve 2013 yılında Türkiye'nin yabancılar ve uluslararası koruma konusundaki işlemlerine hukuki dayanak oluşturan 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK) kabul edilmiştir (Menekşe, 2018).…”

“…Elbette bunun en önemli nedeni ülkemizdeki mülteci ve sığınmacıların büyük çoğunluğunu Suriyelilerin oluşturmasıdır. Yapılan çalışmalar ana hatlarıyla değerlendirildiğinde ise gazetelerin sahip oldukları ideolojiler doğrultusunda sığınmacı temsili ürettikleri, bazı gazetelerin sığınmacı sorununu insani ve İslami açıdan ele aldığı, bazılarının ise sığınmacıları hükümet eleştirisi için araçsallaştırdıkları (Efe, 2015), Suriyeli sığınmacıların "yoksul" ve "yardıma muhtaç" şeklinde temsil edildiği ancak bazı haberlerde doğrudan tehdit kaynağı olarak da gösterildikleri (Pandır, Efe, & Paksoy, 2015), bir yandan Suriyelilerin toplumdaki sorunların merkezine konumlandırıldıkları ve 'günah keçisi' ilan edildikleri diğer yandan edilgen ve mağdur olarak tanımlandıkları (Göker & Keskin, 2015), sığınmacıların "savaş kaçkını", "terörist", "korkak", "cahil" gibi olumsuz sıfatlarla nitelendiği ırkçı söylemlerin de olduğu (Doğanay & Çoban Keneş, 2016) ve haberlerde sığınmacıların kendi seslerini duyurmalarına çok fazla fırsat verilmediği, bu durumun Suriyeli sığınmacıların basında aktif özne konumuna gelmesini engellediği ayrıca hukuki statüleri farklı olmasına rağmen Türk basınında mülteci ile sığınmacı kavramlarının birbirleri yerine kullanıldıkları (Paksoy & Şentöregil, 2018) anlaşılmıştır. Bunlarla birlikte 2022 yılında yapılan bir araştırmada Suriyeli, Afgan ve Ukraynalı göçünün gazetelerde nasıl sunulduğu ulusal üç gazete kapsamında incelenmiş ve haberlerin çoğunlukla duyulan rahatsızlıklar ve siyasi içerikler ile ilgili olduğu belirlenmiştir (Tiryaki, 2022).…”

Too similar to be different? ‘Syrian refugee’ coverage in the Turkish and Norwegian popular media

“…The images of Ayan Kurdi caught global attention over just 12 hours, reaching 20 million people worldwide through 30,000 tweets (Vis and Goriunova, 2015: 5). However, the change was short-lived as resarchers found no conclusive evidence for changes of attitudes or behaviour regarding the refugee issue (Parker et al, 2018).…”