Türkçe Öğretiminde Haber Metinleri - Metin Yapısı Bağlamında Etkinlik Oluşturma

Abstract

Dil öğretiminin amacı iletişim yetisini geliştirmektir. Çağdaş dilbilim çalışmalarında iletişimsel amaç önem kazanmış ve dil öğelerinin amaca göre seçilmesi ve kurgulanması sonucu metin, iletişim birimi; iletişimsel yetinin geliştirilmesi ise metin türü edincinin geliştirilmesi olarak ele alınmaya başlanmıştır. Bireyler dünyayı dilleriyle tanırlar, bu nedenle Türkçe dersleri öğrencileri yaşamda karşılaşacakları tüm iletişim ortamlarına, diğer deyişle tüm metin türlerini anlama ve anlatma durumlarına hazırlayacak içerik ve biçimde olmalıdır. Hayata eleştirel bakabilme ve fikir sahibi olabilme gündemi takip edebilmek ile mümkündür, bu bağlamda haber metinleri çok sık karşılaşılan ve dil öğretiminde atlanmaması gereken bir metin türüdür. Haber metinlerinin biçimsel, anlamsal ve üstyapı özelliklerini temel alan etkinliklerle öğrenciler haber türünü daha iyi çözümleyebilecek ve eleştirel bakış açısı kazanabilecektir. Bu düşüncelerle oluşturulan bu araştırmada haber metinlerinin dilsel, dilbilgisel ve metinsel özellikleri irdelenecek, Türkçe öğretiminde haber metinlerine ne kadar yer verildiği sorgulanacak ve bu metinlerin yapısal özellikleri temel alınarak öğrencilerin iletişim becerilerini geliştirmek için etkinlik modelleri sunulacaktır.

Yabancı Dil Olarak Türkçe ve Gürcüce Öğretiminde Kullanılan B1 Düzey Ders Kitaplarındaki Ünite Temaları ve Metin Türlerinin Karşılaştırılması

“…Anlatısal metin Çalışmada diğer bir metin türü de kanıtlayıcı metin türüdür:Anlatıcının okura bir düşüncenin ya da yargının doğruluğunu ya da yanlışlığını kanıtlama ya da onu ilgili konu çerçevesinde ikna etme çabası üzerine kurguladığı metinlerdir. Bu metinlerde ispatı amaçlanan düşüncenin güçlü bir şekilde sunumu için çeşitli niteleme, tekrar, soru sorma, benzetme, açıklama gibi bazı anlatım tekniklerine başvurulur (Günay, 2007;Dilidüzgün, 2008;Kıran ve Kıran, 2003;Günay, 2001;Aktaş, 2002;Genç, 2017). Dilidüzgün'ün (2008) çalışmasında görülen diğer bir metin türü açıklayıcı metin türüdür.Bu metinler, ‚yazarın bir amaca ulaşmak üzere ya da herhangi bir düşünceyi okura sunmak üzere oluşturduğu metin‛ olarak tanımlanabilir (Horowitz, 1985.…”

“…In determining the type of texts in textbooks, it is necessary to identify the classifications that researchers can take as a criterion for themselves. There are many classi- 2021), Kıran and Kıran's (2003) and Dilidüzgün's (2008) study. However, it can be said that it is important to take Dilidüzgün's ( 2008) study as a criterion in foreign language teaching.In thus study, text types and unit themes in the B1 level textbooks used in teaching Turkish as a foreign language were analyzed.…”

Türkçe ders kitabındaki metin, soru ve etkinliklerin öğrenci ve öğretmen görüşleri açısından karşılaştırmalı olarak incelenmesi

“…Bu bağlamda ilk olarak ders kitabında öğrencilerin uygulama, araştırma ve sunum yapmalarına, bu süreçte düşünmelerine ve eğlenmelerine olanak tanıyan soru ve etkinliklerin hem öğrenci hem de öğretmenler tarafından olumlandığı sonucuna ulaşılmıştır. Öğrencileri düşünmeye yönlendiren ve onların üst düzey düşünme becerilerini devindirip geliştirmelerine, dilsel becerilerini kullanmalarına olanak tanıyan uygulamaya dönük soru ve etkinliklerin önemi alan uzmanlarınca sıklıkla belirtilmektedir (Aslan, 2010(Aslan, , 2011a(Aslan, , 2016Bozkurt, Uzun ve Lee, 2015;Güneş, 2015Güneş, , 2017Dilidüzgün, 2009Dilidüzgün, , 2010aDilidüzgün, , 2010bDilidüzgün, , 2013Dilidüzgün, , 2015Dilidüzgün, , 2017Dilidüzgün, ve Aydın-Gönül, 2017;Dilidüzgün ve Cihan-Uz, 2003;Eroğlu ve Kuzu, 2014;Dilidüzgün, Karagöz ve Genç, 2016;Karadağ, 2019;Lüle-Mert, 2014;Sever, 2004cSever, , 2006aÜlper, ve Yalınkılıç, 2010). Öğrencilerin devingen yapılarına uygun, eğlenirken düşünme becerilerini de geliştirebilecekleri, uygulama yapmalarına olanak sağlayabilecek nitelikte soru ve etkinliklerin ders kitaplarında yer alması önemli görülmektedir.…”

“…Tersi bir Türkçe öğretimi ortamında ise uygulama yapılmasına olanak tanınmamasıyla öğrencilerin daha çok kuramsal bilgileri ezberlemeye yöneltileceği, dersin gereği olarak ele alınan metinle ilişkilendirilmeyen soru ve etkinliklerin de işlevselliğinin sağlanamayarak öğrencilerde beklenen gelişimin görülemeyeceği bilinmektedir. Bunun yanında metinle ilişkilendirilmeyen, öğrencinin gelişim düzeyine uygun olmayan (kolay ya da zor olan), dilsel ve bilişsel becerilerini devindirmesine olanak tanımayan soru ve etkinliklerin öğrenciyi dersten uzaklaştırabileceği, öğrencinin Türkçe dersine ve dile, okumaya ilişkin olumsuz tutum geliştirmesine neden olabileceği de bilinmektedir (Aslan, 2007a(Aslan, , 2010(Aslan, , 2011a(Aslan, , 2016Aslan, Doğan-Güldenoğlu ve Altuntaş, 2018;Bozkurt, Uzun ve Lee, 2015;Dilidüzgün, 2009Dilidüzgün, , 2010aDilidüzgün, , 2010bDilidüzgün, , 2013Dilidüzgün, , 2015Dilidüzgün, , 2017Dilidüzgün, ve Aydın-Gönül, Özetlemek gerekirse, öğrencilerin düşünsel bir çaba içine girmeleri, yanıtlarını özgürce oluşturup duygu ve düşüncelerini yansıtabilmeleri ve bireyleşmelerine katkıda bulunulabilmesi için Türkçe ders kitaplarında karşılaştıkları soru ve etkinliklerin de nitelikli olmasının önemi ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle metinleri anlamaya dönük soruların öğrencilerin konuya farklı açılardan bakabilmelerini sağlayacak özellikte olması gerekmektedir.…”

Use of Repetition in News Texts as a Propaganda Technique

“…Bir başlangıcı ve sonu olan anlatı, düğümlere, hikâyeyi tamamlayan ve ona şekil veren bir odağa sahiptir (Machill vd., 2007). Metinler olay, durum, sözel tepkiler ve sonuçları da yorumlayan bölümlerden oluşur (Dilidüzgün, 2014). Yorum haberin tarafsızlığını etkiler ve habere yeni bir boyut kazandırır.…”