Türkçe Öğretiminde Mizah: Ders Kitapları Örneği

Abstract

Bu çalışmanın amacı gelişim psikolojisinin önemli bir alanı olan mizah gelişiminin ne olduğunu, Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarının bu gelişim alanını ne yönde ve ne kadar desteklediğini ortaya koymaktır. Nitel bir yaklaşımla ele alınan ve betimleyici durum çalışması deseninde oluşturulan bu çalışmada veriler doküman incelemesi yöntemi ile toplanmış, Millî Eğitim Bakanlığı 5, 6, 7 ve 8. Sınıf Türkçe ders kitapları içerdikleri mizahi ögeler bakımından analiz edilmiş ve karşılaştırılmıştır. Elde edilen veriler betimsel analiz yoluyla çözümlenmiş ve dikkatlere sunulmuştur. Sonuç olarak, Türkçe ders kitaplarında (5-8) mizah ögeleri ihtiva eden metinler bütün ünitelerde değil, daha çok 'Çocuk Dünyası', 'Millî Kültürümüz', 'Birey ve Toplum' gibi temalarda yoğunlaşmıştır. Mizahi yapıları barındırması yönünden nicelik olarak dağılım her düzeydeki ders kitabında farklıdır. Kitaplarda yazılı ve görsel mizah ögeleri bir arada kullanılmış olsa dahi yazılı mizah ögeleri daha ağır basmaktadır. Görsel mizah ögelerinden en fazla malzeme karikatür ve resimler şeklinde görülmektedir. Yazılı mizah ögeleri anlatmaya dayalı, söylemelik, konuşmalık türler içerisinde yer almakta; atasözü, deyim, kinayeli ifadeler, zıtlıklar, abartmalar gibi ögelerle de kendini göstermektedir. Mizah unsurları geleneksel Türk tiyatrosu içerinde Karagöz'de, diğer türler içerisinde ise fıkra, öykü gibi yapılarda bulunmaktadır.

Açik Öğreti̇m Ortaokulu Türkçe Ders Ki̇taplarinda Mi̇zahi̇ Ögeler

“…Alanyazın incelendiğinde, örgün ders kitapları ve çocuk kitaplarında mizah konusunun ele alındığı (Akıncı, 2015;Aydoğmuş ve Yıldız, 2017;Aykaç, 2018;Dereli, 2017;Dirican, Bekir ve Bayraktar, 2020;Eroğlu, 2008;Şakiroğlu ve Kılıç, 2019;Ünveren, 2020), öğretim elemanı, öğretmen, öğretmen adayları ve öğrencilerle ilgili mizah konulu çalışmaların (Açıkgöz, 2016;Aslan ve Çeçen, 2007;Avşar, 2008;Bulut, Amanak ve Say, 2017;Erözkan, 2009;Özdemir, Sezgin, Kaya ve Recepoğlu, 2011;Kılıç, 2016;Özbay, Palancı ve Kandemir, 2012;Traş, Arslan ve Taş, 2011;Tümkaya, 2006) yapıldığı saptanmıştır. Ayrıca alanyazında Açık Öğretim Ortaokulu Türkçe ders kitapları ile ilgili çeşitli çalışmaların yapıldığı (Altunkaya, 2013;Bulut, 2020;Kolaç ve Çalışır Zenci, 2015;Sarikaya 2021;Yenen Avcı, 2016) ancak Açık Öğretim Ortaokulu Türkçe ders kitaplarında mizah konusunun ele alındığı herhangi bir çalışma olmadığı tespit edilmiştir.…”