Türki̇ye’de İlkokul Düzeyi̇nde Akici Okuma İle İlgi̇li̇ Yapilan Li̇sansüstü Tezleri̇n İncelenmesi̇

Abstract

Bu çalışmada Türkiye'de akıcı okuma üzerine ilkokul düzeyinde yapılmış lisansüstü tezlerin betimsel olarak incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada durum çalışması yöntemlerinden belge durum çalışması deseni kullanılmıştır. Araştırma kapsamında 2012-2018 yılları arasında yayınlanmış, 2 doktora, 9 yüksek lisans olmak üzere toplam 11 adet lisansüstü tez incelenmiştir. Çalışmada veri toplama aracı olarak doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Söz konusu tezler "yazar, yıl, kurum, tezin türü, amaç, yöntem, akıcı okuma stratejileri, örneklem özellikleri, veri toplama araçları, verilerin analiz yöntemleri ve sonuçları" bakımından düzenlenip analiz edilmiştir. Türkiye'de akıcı okuma üzerine ilkokul düzeyinde yapılan lisansüstü tezlerde yarı deneysel, deneysel, deneysel olmayan, eylem araştırması, olgu bilimsel ve karma yöntemler kullanılmıştır. Akıcı okuma stratejileri kullanılan tezlerde eşli okuma, koro okuma, yapılandırılmış okuma, tekrarlı okuma, SQ3R, altı dakika yöntemi, yankılayıcı okuma, okuyucu tiyatroları ve paylaşarak okuma gibi akıcı okuma stratejileri kullanılmıştır. Örneklem yöntemleri olarak amaçlı örnekleme, kolayda örnekleme, seçkisiz örnekleme yöntemleri kullanılmıştır. Akıcı okuma stratejileri kullanılan lisansüstü tezlerin sonuçları, akıcı okuma stratejilerinin öğrencilerin okuma hızlarını, doğru okuma becerilerini, prozodik okuma becerilerini, okuduğunu anlamalarını, akademik başarılarını ve okuma motivasyonlarını olumlu yönde geliştirdiğini göstermektedir. Sonuç olarak; Türkiye'de ilkokul düzeyinde akıcı okuma üzerine farklı amaçlar ve farklı yöntemler kullanılarak çeşitli lisansüstü tezler hazırlanmıştır. Bu araştırmalarda akıcı okuma stratejilerinin akıcı okuma becerilerini artırdığı görülmüştür. Son yıllarda akıcı okuma üzerine her yıl en az bir lisansüstü tez hazırlanmasına karşılık bu alanda daha fazla araştırma yapılması gerektiği düşünülmüştür.

Okuma – Yazma Güçlüklerinin Giderilmesine Yönelik Çalışmaların Derinlemesine İncelenmesi (2000 – 2023 Dönemi)

“…En çok makale türünde yapılan okuma ve yazma çalışmalarının özellikle son on yıllık dönemde daha çok artış gösterdiği saptanmıştır. Bu dikkat çekici bulgu, önceki derleme çalışmalarının sonuçlarıyla da benzerlik göstermektedir (Çelik, 2023;Gürkaner ve Güven, 2020;Maden, 2020;Yıldız ve Aydoğmuş, 2021). Bu bulgunun elde edilmesinde özel öğrenme güçlüğü tanılı öğrenci sayısındaki artışın, tanılı öğrencilerin çoğunun okuma ve yazmada güçlük yaşamasının ve toplumda konuya ilişkin farkındalıktaki yükselişin (Görgün ve Melekoğlu, 2019;Pürsün ve Sarı, 2019) etkili olduğu söylenebilir.…”

“…En çok kullanılan veri toplama aracının ise Yanlış Analizi Envanteri olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen bu bulgular önceki derleme çalışmalarıyla benzerlik göstermektedir (Akkuş, 2022;Gürkaner ve Güven, 2020;Yıldız ve Aydoğmuş, 2021). Okuma çalışmalarında farklı veri toplama araçlarından yararlanılmış olsa da bu araçların büyük bir kısmında okuma hızı, kelime tanıma yüzdesi, dakika başına okunan kelime sayısı gibi performans temelli ölçme uygulamalarının yer alması dikkat çekici bir bulgudur.…”

“…Araştırma dahilindeki okuma çalışmaları uygulanan müdahalelerin sonuçları bakımından incelendiğinde kullanılan müdahale uygulamalarının okumada güçlük çeken öğrencilerin akıcı okuma becerilerini geliştirme noktasında olumlu yönde katkı sağladığı görülmüştür. Bu bulgu önceki derleme çalışmalarının sonuçlarıyla benzerlik göstermektedir (Akkuş, 2022;Gülboy ve Rakap, 2023;Gürkaner ve Güven, 2020;Yıldız ve Aydoğmuş, 2021). Müdahale uygulamaları aracılığıyla öğrencilerin akıcı okuma becerilerinin geliştirilmesine en çok etki eden üç çalışmanın; Akyol ve Yıldız (2010), Çayır ve Balcı (2017) ve Dinç (2017) olduğu tespit edilmiştir.…”

“…Bu bağlamda bireylerin okuma ve yazma güçlüğünün üstesinden gelmelerinde uygun yöntem ve stratejilerin belirlenmesinin ve müdahale programlarının geliştirilmesinin büyük bir önem taşıdığı söylenebilir. Yerel literatür, derleme çalışmaları açısından incelendiğinde akıcı okuma becerisine (Akkuş, 2022;Gürkaner ve Güven, 2020;Maden, 2020), okuma güçlüğünü gidermeye (Gülboy ve Rakap, 2023;Yıldız ve Aydoğmuş, 2021), özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin okuduğunu anlama (Pürsün ve Sarı, 2019;Yıldız ve Melekoğlu, 2020) ve yazma (Çelik, 2023;İlker ve Melekoğlu, 2017) becerilerine dönük araştırmaların gerçekleştirildiği görülmektedir. Fakat ilkokul düzeyindeki bireylerin akıcı okuma ve yazma becerilerindeki güçlükleri gidermeye dönük müdahaleleri içeren çalışmaları birlikte ele alan bir araştırmaya rastlanılmamıştır.…”