Türki̇ye’deki̇ Eği̇ti̇m Alaninda Yayimlanan Bi̇li̇msel Dergi̇lerde Ölçek Geli̇şti̇rme Ve Uyarlama Konulu Makaleleri̇n İncelenmesi̇

Abstract

ÖzBu çalışmada, 2006-2014 yılları arasında Türkiye'de ölçek geliştirme ve uyarlama konularında yayımlanmış makalelerde, ölçek geliştirme ve uyarlama sürecinde kullanılan aşamaların belirlenmesi amaçlanmıştır. Makalelerin incelenmesinde içerik analizi kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, Social Science Citation Index (SSCI) dizininde yer alan Türkiye'de eğitim alanında yayımlanan dergiler oluşturmaktadır. Belirlenen bu evrenden amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme kullanılarak SSCI dizininde Türkiye'de eğitim alanında yayımlanan üç dergiden (Eğitim ve Bilim Dergisi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi ve Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi) 2006-2014 yılları arasında çevrim içi olarak tam metinlerine erişilebilen ölçek geliştirme ve uyarlama konulu makaleler seçilmiştir. Çalışma ile ölçek geliştirme ve uyarlama konulu makalelerde süreçte izlenen adımlar incelenmiş, makalelerdeki benzerlikler ve farklılık ortaya konmuştur. Çalışmada, elde edilen bulgular doğrultusunda makalelerde ölçek geliştirme ve uyarlama aşamalarının tümünde iç tutarlılık güvenirlik belirleme yöntemlerinden Cronbach Alpha güvenirlik belirleme yöntemi kullanılmıştır. Ancak ölçek geliştirme çalışmalarının çok azında ölçeğin uygulama yönergesi hazırlanmıştır. Makalelerde ölçek uyarlama aşamalarında ise sıklıkla çeviri için her iki dile hâkim iki veya daha fazla çevirmenden yararlanılmıştır. Ancak makalelerin hiçbirinde ölçeğin uygulama yönergesi uyarlanmamıştır. Bunun yanında makalelerin çok azında iki eş değer yarı güvenirliği kullanılmış ve ölçeğin uyarlanabilirliğine ilişkin ölçme uzmanlarından görüş alınmıştır. Elde edilen bu sonuçlara göre, makalelerin tümünde dikkate alınan ölçek geliştirme ve uyarlama aşamalarında bir birlikteliğin olmadığı, sadece birkaç aşamada benzer yöntemlerin kullanıldığı görülmektedir. Bu yüzden yapılacak ölçek geliştirme ve uyarlama çalışmalarında bu çalışma kapsamında belirlenen aşamalara dikkat edilmeli ve bu aşamaların yerine getirilmesi sağlanmalıdır.Anahtar Kelimeler: ölçek geliştirme, ölçek uyarlama, içerik analizi, makaleler. AbstractThe purpose of the study is to examine how scale development and scale adaptation were conducted in Turkish academic journals on education between 2006 and 2014. Content analysis is used during the examination of the articles. The population of the study includes Turkish academic journals on education that are indexed in Social Science Citation Index (SSCI). Of the oriented sampling methods the criterion sampling was used in order to select the open Access journal articles on scale development and adaptation that were published in Education and Science, Hacettepe University Journal of Education, and Journal of Social Sciences of the Turkish World between 2006-2014. The phases of scale development and adaptation were examined and compared. The findings of the study show that during the phases of scale development and adaptation Cronbach Alpha was used to determine the inner consistency in all articles. However, only a few articles include the instruction...

A Review of Articles Concerning Scale Adaptation in the Field of Education

“…Ancak ölçek uyarlama ve ölçek geliştirme konulu makalelerin incelendiği sadece iki çalışmaya rastlanmıştır (Acar Güvendir ve Özer Özkan, 2015;Çüm ve Koç, 2013). Bu çalışma da ise, diğer iki çalışmadan farklı olarak, sadece ölçek uyarlama sürecine odaklanılmış ve SSCI ve/veya ULAKBİM veri tabanlarında indekslenen dergilerde yer alan 108 makale çalışma kapsamına alınmıştır.…”

Development of a Scale for the Attitude Towards Children’s Rights Education

“…Information related to the EFA and CFA samples are given in Table 1. A literature review was carried out during the development process for the data collection instruments (Devellis, 2012;Erkuş, 2012aErkuş, , 2012bGüvendir & Özer Özkan, 2015;Şeker & Gençdoğan, 2006) for information regarding the stages that should be followed. The following stages were followed in light of this review.…”

Ölçek Uyarlamada Metodoloji Sorunu: Yönetim ve Örgüt Alanında Uyarlanan Ölçekler Üzerinden Bir Araştırma

“…İlk olarak kodlama rehberi hazırlanmıştır. Ölçek uyarlaması ile ilgili olarak yazında belirtilen hususlar ve ölçek uyarlama çalışmaları konusunda daha önce yapılmış olan araştırmalardan (Çüm & Koç, 2013;Erdemir, 2008;Güvendir & Özkan, 2015;Özen, 2000;Öztürk vd., 2015) (Gürbüz & Şahin, 2015), ilk kodlama faaliyetinin güvenilirliği % 91 olarak hesaplanmıştır.…”

“…Türkiye'de yapılan araştırmalarda (Çüm & Koç, 2013;Erdemir, 2008;Güvendir & Özkan, 2015;Özen, 2000;Öztürk, Eroğlu & Kelecioğlu, 2015) yabancı dilde geliştirilen ölçeklerin Türkçe'ye uyarlanmasına yönelik çeşitli noksanlıklar/hatalar | 3 tespit edildiği raporlanmıştır. Örneğin Özen (2000), yönetim/organizasyon yazınında kongre bildirileri (1996-1998 yılları arası) üzerinden yöntem sorununa yöneldiği araştırmasında; araştırmaların %76,9'unda kullanılan ölçeklerin geçerlilik ve güvenilirlik düzeylerinin hesaplanmadığını veya belirtilmediğini tespit etmiştir.…”