Türkiye Sanayisinin Küresel Değer Zincirine Entegrasyonu

Abstract

1980 sonrası küreselleşme süreciyle birlikte Türkiye'nin de içinde bulunduğu gelişmekte olan ülkelerde, ithal ikameci sanayileşme modeli terk edilerek, ihracata dayalı sanayileşme modeli uygulanmaya başlanmıştır. Böylelikle Türkiye'nin küresel değer zincirine entegre olması ve küresel değer zincirleri içerisindeki payının artırılması hedeflenmiştir. Diğer yandan çeşitli sektörlerde birçok yabancı sermayeli şirket, üretim süreçlerini emeğin görece ucuz olduğu Türkiye'ye kaydırma yoluna gitmiştir. Bu durum Türkiye'de yerleşik üretici şirketler vasıtasıyla Türkiye'nin küresel değer zincirlerinden hedeflenen oranlarda pay alıp almadığı sorusunu da beraberinde getirmektedir. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ve Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) tarafından BRICS, yeni sanayileşen ülkeler ve OECD ülkelerine ilişkin 1995, 2000, 2005, 2008 ve 2009 yıllarına yönelik girdi çıktı tabloları hesaplanarak oluşturulmuş olan "TIVA veri seti" ile ülkelerin ihracatında iç ve dış katma değerin katkısı araştırılmıştır. Bu çalışmada, OECD ve DTÖ tarafından oluşturulmuş olan söz konusu TIVA (Trade in Value Added) veri seti ile Türkiye'nin küresel değer zincirleri içindeki konumu ve ihracat içerisindeki yabancı ve yerli katma değer payı tartışılmaktadır.