Twórczość wojskowa Albrechta Hohenzollerna. Uwagi nad trzema manuskryptami przypisanymi w latach 2009-2014 Albrechtowi Hohenzollernowi

Abstract

Twórczość wojskowa Albrechta Hohenzollerna. Uwagi nad trzema manuskryptami przypisanymi w latach 2009-2014 Albrechtowi Hohenzollernowi 1 Intensywne badania archiwalne i historyczne prowadzone w XIX i XX stuleciu skłaniały do refl eksji, że wszystkie renesansowe traktaty wojskowe zostały rozpoznane, a ich treść poddano szczegółowej analizie 2. Dlatego jako sensację możemy potraktować zidentyfi kowanie w latach 2009-2014 trzech manuskryptów autorstwa Albrechta Hohenzollerna. Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie badaczom nowych źródeł wraz z ich krótką charakterystyką oraz omówienie aktualnego stanu wiedzy dotyczącej okoliczności powstania oraz dalszych losów tych rękopisów. Albrecht Hohenzollern jest uznawany za jednego z najważniejszych renesansowych pisarzy zajmujących się tematyką wojskową. Ocena ta wynikała z analizy jedynego znanego dotychczas dzieła-napisanego w 1555 r. i opatrzonego tytułem Kriegsordnung. W oryginale zostało ono sporządzone w języku niemieckim, a sześć lat później 1 Powstanie artykułu było możliwe dzięki wsparciu Fundacji z Brzezia Lanckorońskich (nr umowy 41-2/11). 2 Na temat dzieł powstałych w Rzeczypospolitej szlacheckiej por. m.in.: K. Olejnik, Rozwój polskiej myśli wojskowej do końca XVII wielu,

Rewolucja militarna jako czynnik modernizacyjny skarbowości w Królestwie Polskim i Wielkim Księstwie Litewskim – przykład wojny inflanckiej (1557–1570)

“…Albrecht Hohenzollern nie objął w posiadanie Infl ant, tym samym jego imponujące zaangażowanie z 1557 r. przestało mieć rację bytu. Do tego dochodzi wojna orzechowa z 1563 r., podczas której książę doznał wylewu, nie wracając już do pełni zdrowia 105 . Doraźnym, jednorazowym działaniem fi nansowo-politycznym było narzucenie konfederacji infl anckiej konieczności uiszczenia zadośćuczynienia za wyprawę pozwolską.…”

Twórczość wojskowa Albrechta Hohenzollerna. Uwagi nad trzema manuskryptami przypisanymi w latach 2009-2014 Albrechtowi Hohenzollernowi

“…Stojący mężczyzna w pełnej zbroi (bez hełmu) o rudych (brązowych) włosach, brodzie i wąsach, trzymający w prawej ręce regiment, a lewą dłonią ujmujący rękojeść miecza, przypomina, co prawda, inne wizerunki księcia pruskiego, ale także Albrechta II Alcybiadesa (1522-1557) 86 . Oczywiście są to tylko domysły, ale być może za stosowne uznano sportretowanie jako "obirstern feldthauptman" właśnie margrafa von Brandenburg-Kulmbach 87 .…”

Wykorzystanie map w działaniach strategicznych do 1586 roku w Koronie i Wielkim Księstwie Litewskim

“…Na początku swej służby otrzymał trudne zadanie przetłumaczenia i -co ważne -wykonania ilustracji do rękopiśmiennego dzieła Albrechta Hohenzollerna Kriegsordnung. Prace trwały ponad dwa lata i zakończyły się przed 1 sierpnia 1561 roku 105 . Wielkie bezkrólewie przerwało karierę Strubicza.…”