Vardiyalı çalışan mutfak personelinin yeme davranışı, beden kütle indeksi ve bel-kalça oranlarının değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Vardiya sistemine göre ‘gece mesai-gündüz uyku’ şeklinde devam eden yaşam düzeni, bireylerin sirkadiyen ritim ve yeme davranışlarını olumsuz etkileyerek beden kütle indekslerinde farklılıklara yol açmaktadır. Bu araştırmada vardiya sistemine bağlı değişen yaşam düzeninin yeme davranışı, beden kütle indeksi ve bel-kalça oranı üzerine etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Bu araştırma yemek fabrikalarında gece çalışan 50 mutfak personeline yapılmıştır. Bireylere genel sağlık durumları, beslenme alışkanlıkları, çalışma ve uyku saatleri, fiziksel aktiviteleri ve besin tüketimlerinin sorgulandığı bir anket formu uygulanmıştır. Ayrıca antropometrik ölçümleri alınarak beden kütle indeksleri ve bel/kalça oranları hesaplanmıştır. Bulgular: Toplam uyku süresine ve uyunan saat aralığına göre beden kütle indeksi ve bel/kalça oranının değerlendirilmesi sonucunda, uyku süresi 6-7 saat arasında olanların değerleri 8-9 saat arasında olanlardan istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Katılımcıların vardiyalı çalışma süreleri 1-3, 3-6, 6-10 ve 10 yıl üzeri olarak değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda, 1-3 ve 3-6 yıl süre ile vardiyalı çalışanların beden kütle indeksi ortalamalarının ve bel/kalça oranlarının, 6-10 ve 10 yıl ve üzerinde vardiyalı çalışanların değerlerinden istatistiksel olarak anlamlı şekilde düşük bulunmuştur. Bu çalışmada katılımcılar akşam yemeği saatlerine göre ikiye ayrılmıştır. Akşam yemeği saati 17.00-19:30 olanların beden kütle indeksi ortalamaları, 20.00-24.00 olanlardan istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Sonuç: Bu çalışmanın sonucunda yedi saatten az uyumanın beden kütle indeksini arttırdığı, altı yıldan uzun süre vardiyalı sistemde çalışmanın obeziteye neden olduğu ve gece vardiyasında çalışanların akşam yemeğini erken saatte yedikten sonra gece geç saatlerde tekrar yemek yedikleri için kilo artışı yaşadıkları tespit edilmiştir. Bu çalışmanın sonuçları benzer literatür bilgilerini destekler niteliktedir.