Badacze i ich misje badawczeZamiarem autorki artykułu końcowego nie jest rekonstrukcja ram teoretycznych "obowiązujących" w poszczególnych tekstach ani też przedstawianie komentarza do syntezy tych tekstów powstałych w trakcie badań "Odświętne tworzenie i propagowanie marek (narodowej, lokalnej, regionalnej) w społecznościach lokalnych".Uważam, że nie muszę zajmować się ogólnymi ramami teoretycznymi pomieszczonych w tomie "Pogranicza" tekstów ani też tekstami należącymi do części I (Wielokulturowość, lokalność, marka). Sądzę, że Dariusz Wojakowski w pierwszym artykule niniejszego tomu uczynił to i wnikliwie i wszechstronnie. Wskazał tam w jakim charakterze i zakresie "wielokulturowość może być traktowana jako istotny kontekst tworzenia marek terytorialnych w społecznościach pogranicza" [zob. Wojakowski 2018: w tomie]. W jego ujęciu, a także i w interpretacjach jego współpracowników problem wielokulturowości stał się impulsem tak do refleksji generalizującej, jak i do refleksji krytycznej, lecz kreującej problemy badawcze związane z konkretnymi miejscami społecznymi, a mianowicie z Przemyślem i Sanokiem.Ponadto ramy teoretyczne zadeklarowane i rekomendowane w tym tekście mniej jawnie, lecz nie tracąc przy tym na znaczeniu, odegrały rolę w porządkowaniu materiału empirycznego w II części tego zbioru tekstów. Problem wielokulturowości stał się zarówno ukrytym elementem lokalnych kultur pogranicza, jak i markerem pamięci społecznej jej instytucjonalizacji, zwłaszcza podejmowanych przez animatorów kultury, władze lokalne i obywateli, reagujących na realizacje wyobrażeń marki przez animatorów kultury.W tomie -zarówno w części I, jak i II -poszczególni autorzy odsłaniali swoje spojrzenia teoretyczne i empiryczne na różne formy użycia kategorii