The paper analyses practices and representations connected with the state borders by applying categories of resilience resources and the potentials of borderland communities. The analysis focus on three borderlands between Poland and Ukraine, Slovakia and the Czech Republic, located in the former Austrian Galicia, which are divided by different types of state borders. The analysis shows that significant similarities exist between two sides of the borderland independently from the duration of the border presence in the settlement structure. The main feature of the state border which differentiates the resilience capital is the duration of borderline existence. Local communities existing in the vicinity of the new border use their past to build their tradition over the border through informal cooperation. In the case of the old and internal EU border, between Poland and Slovakia, such cooperation is more formal and based on the external resources. The common feature of the studied borderlands is the use of cultural resilience capital instead of the cultural capital that these territories lack.

Wprowadzenie. Inspiracje teoretyczneNiniejszy artykuł ma na celu pokazanie specyficznego aspektu rozumienia wielokulturowości na pograniczu. W powyższym stwierdzeniu szczególne znaczenie ma termin rozumienia, który orientuje analizę nie na obiektywne wyznaczniki wielokulturowości, ale na społeczną recepcję i interpretację tej kategorii. Niezależnie od istotnych dyskusji, na ile trafnie [Wojakowski 2007] lub nietrafnie [Sadowski 2011] termin wielokulturowość opisuje zjawiska na pograniczu, mieszkańcy tych obszarów używają tego terminu przypisując mu konkretne znaczenia 1 . Wielokulturowość można zatem opisywać -obok zastosowania jej do analizy zjawisk pogranicza -jako obecną na pograniczu, "jedną z wartości społecznych (...) a nie zasadę zorganizowania świata wartości w społeczeństwach zróż-nicowanych etnicznie. Dlatego jej wyobrażenia mogą abstrahować od konkretnych układów etnicznych, relacji międzykulturowych, rozwiązań politycznych" [Wojakowski 2015: 73] 2 . Znaczenie tak rozumianej wielokulturowości jest, moim zdaniem, nie mniejsze niż wielokulturowość rozumiana jako naukowa kategoria analityczna. Owo "potoczne" rozumienie wielokulturowości jest bowiem faktem kulturowym [Znaniecki 1971: 228], który może istotnie oddziaływać na 1 Przykładowo, Justyna Straczuk zauważyła, że na pograniczu polsko-białoruskim lokalne elity mówią o wielokulturowości w kontekście pozytywnego opisu zróżnicowania językowego, etnicznego i religijnego w regionie [Straczuk 2009: 513-514]. 2Charakter tej wartości i pozycja w odniesieniu do innych wartości społecznych lokalnych elit były już przedmiotem przeprowadzonej przeze mnie innej analizy zebranego materiału [Wojakowski 2015].

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie ram teoretycznych, użytych do przygotowania i realizacji badań w ramach dwóch edycji projektu Odświętne tworzenie i propagowanie marek (narodowej, lokalnej, regionalnej) w społecznościach lokalnych. Z perspektywy zamieszczonych w niniejszym tomie badań, obok kluczowych dla całości projektu zagadnień marki terytorialnej i społeczności lokalnych, najważniejsze kategorie teoretyczne to zróżnicowanie kulturowe, wielokulturowość i pogranicze. Przedstawione tu rozważania starają się przede wszystkim ukazać, w jakim zakresie wielokulturowość może być traktowana jako istotny kontekst tworzenia marek terytorialnych w społecznościach pogranicza. Ten cel nakazuje krytyczne spojrzenie na socjologiczne i społeczne użycia owej kategorii. Wielokulturowość kojarzona jest w Polsce dość powszechnie z relacjami społecznymi na pograniczach narodowych, ale niektórzy badacze wskazują, że jest to związek nieoczywisty [por. Sadowski 2005; Sadowski 2011; Wojakowski 2016]. Dlatego problem form obecności wielokulturowości na pograniczu jest drugim podejmowanym tu zagadnieniem. Zauważyć należy, że takie postawienie problemu oznacza, że nie każde rozumienie wielokulturowości, jak i nie każdy aspekt jej szerokiego rozumienia [por. Rex 1997] ma zastosowanie do opisania relacji kulturowych na pograniczu. Trzecia część analizy-odwołując się do materiału empirycznego z badaństara się ukazać obserwowane lokalnie użycia wielokulturowości. Problem kategorii wielokulturowości w badaniach na pograniczu Jednym z wymiarów określających kulturowe uwarunkowania tworzenia marki lokalnej, regionalnej i narodowej w realizowanym projekcie

The research is a part of the AGaStor project realized in AGH-UST and University of Stavanger. The aim of the paper is to present social aspects of the developing the CCS/US technology in Poland described as social awareness (SA) and public acceptance (PA). The main research questions of the CCS/US PA concentrates on knowledge, acceptance of the technology, risks and benefits, the existence of NIMBY movements [1].The quantitative method of analysis of CCS PA is a survey method. The most of the former research was realized only in small communities [2, 3]. The AGaStor research describes the mezzo-social level of the CCS/US PA. The randomized sample (N= 695) was made in Zachodniopomorskie region (West-North Poland) in 2021. It allows to recognize differences of the level of CCS/US PA in different in that part of Poland. The main variables which influence CCS/US PA are: place of living, education, economic situations and general worldview of the respondents. The results show the correlation between place of living and CCS PA (higher PA in big cities); education with CCS SA (higher declarations of knowledge and SA by well educated people); NIMBY potential in villages and small towns, and the pro-technological worldview with the CCS PA. The research points that the main social obstacle is the lack of knowledge about the CCS/US technology. Even respondents who declare the general acceptation of new technologies in energy production are ambivalent towards acceptance of CCS/US.

No abstract