Wielokulturowość w interpretacjach i działaniach lokalnych. Przypadki z pogranicza polsko-ukraińskiego

Abstract

Wprowadzenie. Inspiracje teoretyczneNiniejszy artykuł ma na celu pokazanie specyficznego aspektu rozumienia wielokulturowości na pograniczu. W powyższym stwierdzeniu szczególne znaczenie ma termin rozumienia, który orientuje analizę nie na obiektywne wyznaczniki wielokulturowości, ale na społeczną recepcję i interpretację tej kategorii. Niezależnie od istotnych dyskusji, na ile trafnie [Wojakowski 2007] lub nietrafnie [Sadowski 2011] termin wielokulturowość opisuje zjawiska na pograniczu, mieszkańcy tych obszarów używają tego terminu przypisując mu konkretne znaczenia 1 . Wielokulturowość można zatem opisywać -obok zastosowania jej do analizy zjawisk pogranicza -jako obecną na pograniczu, "jedną z wartości społecznych (...) a nie zasadę zorganizowania świata wartości w społeczeństwach zróż-nicowanych etnicznie. Dlatego jej wyobrażenia mogą abstrahować od konkretnych układów etnicznych, relacji międzykulturowych, rozwiązań politycznych" [Wojakowski 2015: 73] 2 . Znaczenie tak rozumianej wielokulturowości jest, moim zdaniem, nie mniejsze niż wielokulturowość rozumiana jako naukowa kategoria analityczna. Owo "potoczne" rozumienie wielokulturowości jest bowiem faktem kulturowym [Znaniecki 1971: 228], który może istotnie oddziaływać na 1 Przykładowo, Justyna Straczuk zauważyła, że na pograniczu polsko-białoruskim lokalne elity mówią o wielokulturowości w kontekście pozytywnego opisu zróżnicowania językowego, etnicznego i religijnego w regionie [Straczuk 2009: 513-514]. 2Charakter tej wartości i pozycja w odniesieniu do innych wartości społecznych lokalnych elit były już przedmiotem przeprowadzonej przeze mnie innej analizy zebranego materiału [Wojakowski 2015].

W metropolii i poza metropolią. Społeczny potencjał odrodzenia i rozwoju społeczności lokalnych. Księga Jubileuszowa Profesora Pawła Starosty

“…W XXI wieku interesujące studia na temat swojskości i obcości przedstawili m.in. Dariusz Wojakowski (2005) i Justyna Pokojska (2017). W końcu świetną syntetyczną analizę kategorii swojskości i obcości przedstawiła Ewa Nowicka (2020) w leksykonie pojęć odnoszących się do studiów nad granicami i pograniczami (Opiłowska i in.…”

“…Bierwiaczonek, Nawrocki 2020: 111) potwierdziły w zasadzie wnioski z wcześniejszych badań dotyczących relacji "swój-obcy", prowadzonych czy to na Górnym Śląsku (Wódz 1993(Wódz , 1995, czy też w innych częściach Polski (np. Wojakowski 2005). Przede wszystkim potwierdzone zostało, że kategoria "swój-obcy" nie jest kategorią statyczną, ale dynamiczną (por.…”

Swoi i obcy na peryferiach Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Bojszowskie case study

“…W XXI wieku interesujące studia na temat swojskości i obcości przedstawili m.in. Dariusz Wojakowski (2005) i Justyna Pokojska (2017). W końcu świetną syntetyczną analizę kategorii swojskości i obcości przedstawiła Ewa Nowicka (2020) w leksykonie pojęć odnoszących się do studiów nad granicami i pograniczami (Opiłowska i in.…”

Wielokulturowe konteksty marki lokalnej, regionalnej i narodowej na pograniczu

“…Dlatego też analiza spektakli kulturowych może zostać uzupełniona o drugą perspektywę ujmowania wielokulturowości, jako składowej produkowanych w lokalnych interakcjach definicji sytuacji, czy też intersubiektywnych wyobrażeń (interpretacji), [por. Wojakowski 2015Wojakowski : 2016. Wielokulturowość jest wtedy "jedną z wartości społecznych (...) a nie zasadą zorganizowania świata wartości w społeczeństwach zróżnicowanych etnicznie.…”

“…Sadowski 2005], co tworzy bardzo skomplikowaną mozaikę przekonań i praktyk związanych z wielokulturowością na pograniczu wśród jego mieszkańców [por. Wojakowski 2015;Wojakowski 2016].…”