Yalan Haberle Mücadele ve İnternet Teyit/Doğrulama Platformları

Abstract

ÖzGünümüzün toplumsal ve siyasal yaşamında, yalan/sahte haber ve yol açtığı olumsuz sonuçlar etkisini daha da fazla hissettiren bir düzeye yükselmiştir. İçinde bulunduğumuz zamanı post-truth bir dönem olarak adlandıran birçoklarına göre, bireyler 'gerçeğin' değerini yitirdiği bu çağda yolunu çok daha kolay kaybedebilir hale gelmiştir. 2016 yılında Birleşik Krallık'ın Avrupa Birliği'nden çıkmasıyla sonuçlanan Brexit referandumu ile Donald Trump'ın kazandığı son Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanlık seçimi sürecinde yaşananlar bu duruma verilen örneklerden ikisini oluşturmaktadır. Konuya ilişkin yapılan tartışmalar içinde, yalan haberin artan etkisi ile internetin ve özellikle de sosyal medyanın hayatımıza girişi arasında güçlü bir bağ olduğu ileri sürülmektedir. Bu noktadan hareketle, bu çalışma sosyal medya üzerinden yayılan yalan haberle mücadele yöntemlerini, daha çok gazetecilik pratikleri ile ilişkilendirilerek ele almayı amaçlamaktadır. Amaç doğrultusunda, yalan haberle mücadeleye ve mücadelede önemli bir rol üstlenen internet haber teyit/doğrulama platformlarına odaklanılmıştır. Konuya yönelik ulusal ve uluslararası literatürde yer alan tartışmalar ve yaklaşımlar ışığında, internet haber teyit/doğrulama platformlarının konumu, önemi ve çözüm üretme potansiyeli irdelenmektedir. AbstractIn today's social and political life, false news and its consequences have risen to a position that is becoming more and more influential. According to many, individuals are easily getting lost in an age called as a post-truth period in which 'truth' has been lost its importance or value. The two most important events given as examples for this situation are the last US Presidential election won by Donald Trump and the Brexit referendum that resulted in the UK's exit from the European Union in 2016. Among the discussions in this framework, the relation of the growing effect of the false news to the entrance of internet and the social media in our lives, holds an important place. In this concept, this study aims to focus on the ways to deal with false news spreading especially through social media by relating it to the journalistic practices. In this direction, it aims to focus on the internet fact-checking sites which play an important role in fighting fake news. In the light of the debates regarding the issue in international and national literature, the position of the internet factchecking sites, the potential of them to fight against to false news are examined.

Sosyal Medyada Güven Ve Teyi̇t: Sosyal Medya Kullanim Sikliği Bağlaminda Bi̇r İnceleme

“…Sosyal medya haberlerine ilişkin güven/teyit ilişkisi üzerine yapılan birtakım çalışmalara bakıldığında bunlardan bir kısmının bilgi ve görselleri çeşitli algoritmalar vasıtasıyla karşılaştıran internet tabanlı doğrulama/teyit platformları ve bunların kullanımlarına ilişkin olduğu görülmektedir (Erkan ve Ayhan, 2018;Kavaklı, 2019). Bazı çalışmalar doğrudan kullanıcıların sosyal medya haberlerine ilişkin güvenlerine ve bunların teyit alışkanlıkları üzerine yoğunlaşmaktadır (Çömlekçi ve Başol, 2019;Kılıç ve İspir, 2020).…”

“…Literatürdeki çalışmalarda sosyal medyayı genelde ya da özelde haber alma ve paylaşma amaçlı kullanma, güven ve teyit (Karaman ve Önder, 2017;Thompson vd., 2019;Erkan ve Ayhan, 2018;Kavaklı, 2019;Çömlekçi, 2019;Çömlekçi ve Başol, 2019;Ünal, Mayıs 2021, 6(1), 32-52. Kılıç, 2020) bağlamında incelemeler bulunsa da yapılan bu çalışma, söz konusu olguları (güven ve teyit) diğer çalışmalardan farklı olarak kullanıcıların demografik özellikleri ve en fazla kullanılan beş sosyal medya platformunu kullanım sıklıkları özelinde mercek altına almaktadır.…”

Polislik Perspektifinden Dijital Misenformasyon ve Dezenformasyon: Covid-19 Örnek Olayı Bağlamın-da Bir Analiz

“…Zollo ve Quattrociocchi (2018), ispata muhtaç söylentilerin yayılması olarak tanımlarken, Scheufele ve Krause (2019), kasıtsız olarak paylaşılan yanlış bilgi şeklinde ifade etmektedir. Kavaklı (2019), başka bir bakış açısıyla misenformasyonun, dezenformasyona yakınlığını, bilginin eksik ya da taraflı olarak verilmesiyle açıklamaktadır. Del Vicario ve arkadaşları (2016), araştırmalarında dijital misenformasyonu algısını, kullanıcıların sosyal ve bilişsel konumları ile açıklamaktadır.…”

TÜRKİYE’DE DOĞRULAMA/TEYİT PLATFORMLARININ KARŞILAŞTIRMALI İNCELEMESİ: dogrulukpayi.com ve teyit.org

“…The notion "fake news" in English has various correspondences in Turkish: "yalan haber (false news)" (Uluk, 2018;Varlık, 2018;Kavaklı, 2019;Ünal ve Taylan, 2017), "dijital dezenformasyon" (digital disinformation) (Ünver, 2018), "sosyal medya dezenformasyonu" (social media disinformation) (Yegen, 2018), "sahte içerik" (fake content) (Uyanık, 2017), "yanlış bilgi/haber" (false information/news) (Çavuş, 2018), etc. These different usages indicate that academia has not agreed on a common term for fake news in Turkish.…”