Zaman Ve Mekân Kavramları Arasındaki Paradoksal İlişkinin “Bulut Atlası” Filmi Üzerinden Okunması

Abstract

"Zaman, ne olduğu sorulmadığı sürece hepimizin üzerinde uzlaştığı ve sorunsuzca kullandığı bir kavramdır" (St. Augustune, Ural'dan (2005) alınmıştır). Mimarlık ve sinema, insanın dünyayla kurduğu ilişkilere yaklaşım biçimleri benzer olan iki ayrı disiplindir. İnsanı ve insan yaşamını merkeze alan bu iki sanat dalı; görsel, sezgisel ve duyumsal imge ortaklıklarına sahiptir. Fotoğraf sanatının etkisiyle gelişen sinema, fotoğraf sanatından daha güçlü bir biçimde insan yaşamının ve yaşam sahnesi olan kentin algılanmasını sağlamıştır (Benjamin, 1936). Algı biçimini şekillendiren sinema ve mimarlık aynı zamanda zihinde geçenleri somutlaştırarak hayal gücünün ürünlerini gerçekliğe ve erişilebilirliğe kavuşturur. Mimarlık ve sinema somutlaştırdığı ürünler sayesinde insan zihniyle görsel yollardan iletişim kurar. Böylece mimarlığın ortaya koyduğu yeni görme biçimlerinden beslenen sinema, yeni mekân biçimleri kazandırır (Allmer, 2010). Yaygın bir mesaj verme aracı olan sinema ve mimarlığın görsel boyutu, mesajı açıktan verebildiği gibi insan zihninde birtakım izler bırakarak da bunu yapabilir. Yani insan algılarını şekillendirme, algıda oynamalar yapabilme yetisine ve esnekliğine sahiptir.Mimarlık ve sinema, tarihsel süreç içerisindeki kültürel değişim üzerinden de ortaklık kurabilir. Her iki disiplinin de ortaya koyduğu yapıt ve ilkelerle, çağın toplumuna ve kültürüne görsel yollarla anıtsal nitelik kazandırdığı gözlemlenir. Mimarlığın sinema ile kurduğu en güçlü ortaklık ise mekân üzerinedir. Sinema ve mimarlık, mekânı birbirleriyle ilintili olarak kullanır ve geliştirir. Sinema, mimarlığın mekânlarını farklı biçimlerde kullanır ve yeniden yorumlayarak ele alır. Sinemayı mekânsal bağlamda besleyen mimarlık ise geri dönüşler alarak, sinemanın yorumlarıyla mimari mekânı etkileşime sokar. Tanyeli (2001)

Time-Space Concepts in Science Fiction Literature and Cinema: Altered Carbon

“…Günümüze dek fiziksel, biyolojik ve psikolojik gibi farklı pek çok zaman türü var olmuştur. Modern öncesi toplumlarda insanın rutinini oluşturan biyolojik zaman algısına ağırlıklı olarak rastlanması, modern toplumlarda ölçü birimleri ile ifade edilen fiziksel zamanın görülmesi ve postmodern zamanda ise psikolojik zaman algısının daha ağır basması gibi zaman kavramının farklı dönemlerde farklı tanımlarının ön plana çıktığı görülmektedir (Erdoğan ve Yıldız, 2018).…”

“…Mekân aynı zamanda görsel ve sembolik boyutlara sahip çok boyutlu bir olgudur. Roth mekânı fiziksel, algısal ve kavramsal olmak üzere üç farklı şekilde tanımlamaktayken; Schulz ise, mekân kavramını pragmatik, algısal, kavramsal, soyut ve varoluşsal olmak üzere beş şekilde anlatmaktadır (Erdoğan ve Yıldız, 2018). 20. yüzyılda ise tüm bu üç boyutlu algılanan geleneksel mekân kavramlarına bir dördüncü boyut olarak zaman kavramı eklenerek farklı bir mekânsal bakış açısı yaratılmıştır.…”

“…Kaçmaz-Erk (2009) mimarlıkta zamanın değişiminin mekânı tanımladığını, zamanın tasarlanmadığını ancak mimariden farklı olarak sinemada hem mekân hem de zamanın tasarlandığını dile getirir. Sinemada mekânın değişmesi zamanı dönüştürmekte, zamanın değişmesi de mekânı etkilemektedir (Kaçmaz-Erk, 2009) Tüm bu tanımlar ele alındığında ise zaman ve mekân olgularının birbirlerinden bağımsız ve somut kavramlar gibi görünmelerine rağmen aslında birbirleri ile paradoksal bir ilişkiye sahip olduklarını söylemek mümkündür (Erdoğan ve Yıldız, 2018). Till (1996), mekânı deneyimlemenin zamana bağlı olduğunu düşünmekte ve zamanı okumanın mekânsal olarak gerçekleştirilebileceği fikrini savunmaktadır.…”

Reading the Simultaneous Motion and Reality Bending Concepts through Doctor Strange

“…When these associations are examined, it is seen that the relationship between cinema and architecture has recently become a subject that has been examined in both fields of architecture and cinema (Ertem, 2010, p. 21). When we look at the studies in the literature in order to strengthen this unity, it is seen that there are studies on the relationship and interaction of architecture-cinema (Allmer, 2010;Dear, 1994;Atalar, 2005;Pallasmaa, 2001;Kaçmaz, 2001;Alkan Bala, 2014Arnheim, 2002;Deleuze, 2006), the conceptual dimension of time and space (Kahvecioğlu, 2005;Giedion, 1967;Urry,1995;Schulz, 1971;Auge,1997;Giddens, 1995;Çalğıcı, 2013, Erdoğan andYıldız, 2018), the handling of the concepts of time and space in the context of cinema and architecture (Tanyeli, 2001;Erk, 2009;Yılmaz, 2011), and spatial predictions in the city of the future created in cinema (Milner, 2009;Alsayyad, 2006;Sobchack, 1997;Serim, 2015). Güzel (2015), on the other hand, touched on the concept of reality-bending together with hallucination and looked at how hallucinatory spaces have an impact on the science fiction genre and how this situation is reflected in places.…”