Zróżnicowanie subiektywnego dobrostanu w krajach Europy Środkowo-Wschodniej

Abstract

Analizy subiektywnego dobrostanu (SWB) stały się integralnym elementem badań społecznych realizowanych przez instytucje akademickie, komercyjne, publiczne czy międzynarodowe. Oceny formułowane przez respondentów traktowane są jako wskaźnik oceny sytuacji indywidualnej w kontekście społecznym. Wewnątrzkrajowe zróżnicowanie subiektywnego dobrostanu może być zatem traktowane jako wymiar nierówności społecznych. Badania porównawcze, w znacznym stopniu koncentrujące się na krajach zachodnich, pokazują stabilny, wysoki poziom SWB i zmniejszające się zróżnicowanie SWB, a także ujemną zależność między zróżnicowaniem SWB wewnątrz populacji a średnim poziomem SWB. W celu rozszerzenia obecnego stanu wiedzy w artykule przeprowadzono analizy dystrybucji subiektywnego dobrostanu w krajach postsocjalistycznych i odniesiono je do krajów Europy Zachodniej. Na podstawie danych pochodzących z Europejskiego Sondażu Społecznego dla lat 2002–2016 prześledziłyśmy trendy w zakresie poziomu i zróżnicowania SWB, a także kształt jego dystrybucji. Dokonałyśmy porównań krajów posttransformacyjnych, a także krajów Europy Środkowo- -Wschodniej i Zachodniej. Wyniki wskazują na wyższe niż w grupie krajów zachodnich, ale zmniejszające się w analizowanym okresie, nierówności SWB w krajach posttransformacyjnych przy jednoczesnym wzroście średniego poziomu dobrostanu. Analizy potwierdzają negatywną zależność pomiędzy średnim poziomem SWB oraz poziomem PKB per capita a dyspersją SWB, natomiast otrzymane wyniki dotyczące relacji pomiędzy nierównościami dochodowymi a dyspersją nie są jednoznaczne.