Η Έννοια Του Εαυτού Σε Τυπικούς Και Άτυπους Πληθυσμούς

Abstract

Η έννοια του εαυτού είναι διαισθητική και θεωρητική κατασκευή που συνοδεύει τη Δυτική σκέψη από τις απαρχές στη φιλοσοφία του Σωκράτη και του Πλάτωνα και διαμέσου των Ελληνιστικών, Πρωτο-Χριστιανικών χρόνων, του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης, επανέρχεται με τον Descartes στην νεότερη φιλοσοφία. Αργότερα, όταν ένα κομμάτι της φιλοσοφίας αποτέλεσε τη νεοσύστατη επιστήμη της ψυχολογίας, η έννοια του εαυτού είχε μια πολυτάραχη ιστορία. Μελετήθηκε αρχικά από τον James, περιορίστηκε σε σημασία από τον Freud, αγνοήθηκε από τους Συμπεριφοριστές, επανήλθε στο προσκήνιο της κλινικής ψυχολογίας του Rogers και στο προσκήνιο της γνωστικής από τον Marsh. Η έννοια του εαυτού είναι μια πολυδιάστατη έννοια που αναφέρεται στην ατομική αντίληψη του εαυτού σε σχέση με πολλά χαρακτηριστικά όπως ακαδημαϊκά ή μη. Περιλαμβάνει την αυτοαντίληψη, την αυτοεκτίμηση, αυτοαποτελεσματικότητα και τι θεωρεί το άτομο ότι πιστεύουν οι άλλοι για αυτόν/ή. Η σχιζοφρένεια αποτελεί μια διαταραχή που δεν προσβάλλει μόνο τις ψυχικές λειτουργίες αλλά και την αίσθηση του εαυτού. Ένας ασθενής με σχιζοφρένεια έχει διαταραγμένο το αίσθημα της ατομικότητας, μοναδικότητας και αυτοκατεύθυνσης δηλαδή έχει χάσει τα όρια του ‘‘εγώ’’ με αποτέλεσμα τη σύγχυση ταυτότητας.Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι η σύγκριση της έννοιας εαυτού, της προσωπικότητας και των γεγονότων ζωής στις υποομάδες των ψυχωτικών ασθενών (σχιζοφρένεια, σχιζοσυναισθηματική διαταραχή και διπολική Ι διαταραχή) σε σχέση με τους φυσιολογικούς. Μελετήθηκαν 120 φυσιολογικοί συμμετέχοντες και 70 ασθενείς. Για την μέτρηση της προσωπικότητας δόθηκε το Temperament and Character Inventory-R (TCI-R) 9 έκδοση του Robert Cloninger, για να μετράει τις ατομικές διαφορές τόσο στα φυσιολογικά όσο και στα μη φυσιολογικά (αποκλίνοντα) συμπεριφορικά μοτίβα (deviant behavior patterns). Για την αξιολόγηση των γεγονότων ζωής χρησιμοποιήθηκε το ερωτηματολόγιο Αξιολόγηση Προσφάτων Αλλαγών ζωής των Holmes και Rahe που εξετάζει την αναζήτηση της επίπτωσης των αλλαγών σε γεγονότα ζωής και για την έννοια του εαυτού το Self-Description Questionnaire III (SDQ)-III του H. W. Marsh που μετράει 13 ξεχωριστές κλίμακες σε τρεις τομείς της έννοιας του εαυτού: μη-ακαδημαϊκός, ακαδημαϊκός και η γενική εκτίμηση.Η ομάδα των μη φυσιολογικών πληθυσμών διαφέρει από την ομάδα των φυσιολογικών και στα τρία ερωτηματολόγια (TCI, RLCQ, SDQ-III), παρουσιάζοντας σε όλες τις υποκλίμακες των ερωτηματολογίων υψηλότερες τιμές. Επίσης, τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι η επίδραση μόνο της διάγνωσης είναι ανεξάρτητη, ενώ υπάρχει μια στατιστικά σημαντική επίδραση του φύλου και της αλληλεπίδρασης φύλου-διάγνωσης. Τέλος, είναι ενδιαφέρον ότι οι φυσιολογικοί συγκρινόμενοι με τους ασθενείς, παρουσίασαν τις περισσότερες συσχετίσεις μεταξύ της Έννοιας του Εαυτού και του Χαρακτήρα και της Ιδιοσυγκρασίας.Το παραπάνω εύρημα μπορεί να δώσει το έναυσμα κυρίως στους κλινικούς για να εμβαθύνουν ερευνητικά και ψυχοθεραπευτικά στην ομάδα αυτών των ανθρώπων. Έχοντας ως δεδομένο την ύπαρξη της συναισθηματικής δυσκολίας σε πολλαπλά επίπεδα για τους ασθενείς θα ήταν πραγματικά βοηθητική η βελτίωση των σχέσεων τους με τους φυσιολογικούς στην καθημερινότητα τους, με κατάλληλες ψυχοεκπαιδευτικές τεχνικές.