Η Ευρωπαϊκή Αριστερά Και Το Πολιτικό Ισλάμ

Abstract

Η διατριβή αυτή ερευνά το ζήτημα της προσέγγισης του πολιτικού Ισλάμ από την ελληνική και την βρετανική Αριστερά. Ένα ζήτημα που την περίοδο που μελετούμε είναι αχαρτογράφητο. Η βασική υπόθεση είναι η φαινομενική έλξη της Αριστεράς από την επαναστατική ορμή του ισλαμισμού και οι υποτιθέμενες συμμαχίες που συγκροτούνται μεταξύ τους μετά το 2001. Με αφετηρία το πλαίσιο αυτό ερευνούμε το πως αντιλήφθηκε η Αριστερά την έκρηξη του πολιτικού Ισλάμ από την ιρανική επανάσταση το 1979, ακολουθώντας το νήμα αυτής της προσέγγισης κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, όπου κυριαρχούσε ο διπολισμός, και κατά τη διάρκεια της μεταψυχροπολεμικής δεκαετίας του 1990. Οι περιπτώσεις που μελετούμε συνιστούν συγκριτικά δύο διαφορετικά παραδείγματα. Διαφορετικά διότι η Αριστερά σε Βρετανία και Ελλάδα δεν έχουν την ίδια ιστορική συνείδηση, δεν βρίσκονται σε όμορο γεωγραφικό περιβάλλον και δεν αντιλαμβάνονται την εξωτερική τους πολιτική υπό το πρίσμα του ίδιου συμφέροντος. Ωστόσο, μέσα από τις πρωτογενείς πηγές και τον αριστερό Τύπο της εποχής ανακύπτουν κάποιες πολύ ενδιαφέροντες διαπιστώσεις. Η Αριστερά στις δύο αυτές χώρες ακολουθεί ταυτόχρονα μια συγκλίνουσα και μια αποκλίνουσα πορεία. Από τη μία η στάση της συγκροτείται βάσει μιας ιδεολογικής θέσης, η οποία επικαθορίζεται από την ιδεολογική της ταυτότητα και από τα αντίστοιχα «κέντρα» της, όπως λόγου χάρη τα κομμουνιστικά κόμματα από τη Μόσχα. Από την άλλη παρατηρείται μια ευθυγράμμιση των αριστερών κομμάτων με τα εθνικά αφηγήματα, το οποίο επικαθορίζεται επίσης από τα αντίστοιχα εθνικά συμφέροντα και τις αντίστοιχες ιστορικές συγκυρίες. Οι αναλυτικοί αυτοί άξονες πολλές φορές επικαλύπτονται δημιουργώντας ένα ενδιαφέρον συγκριτικό αναλυτικό πεδίο. Η βασική μας αναλυτική προσέγγιση στηρίζεται στο πλαίσιο της γενικευμένης θρησκευτικής επανάκαμψης στα συμφραζόμενα του μεταποικιακού κόσμου. Η ερμηνεία αυτή ακολουθεί τις προσπάθειες της Αριστεράς να δώσει απαντήσεις σε ζητήματα που αφορούν στις αντιιμπεριαλιστικές προοπτικές, στην κριτική προσέγγιση της νεωτερικότητας αλλά και στην έντονη αναζήτηση μιας εναλλακτικής αυθεντικότητας ως αντίβαρο στην δυτική πολιτισμική κυριαρχία. Σημαίνοντα ρόλο στην διατριβή μας θα παίξουν δύο διαφορετικές μεταβλητές: αφενός η διαμεσολάβηση της εκάστοτε Αριστεράς από αντίστοιχα αριστερά αραβικά κόμματα με τα οποία υπάρχει επαφή και επικοινωνία. Αφετέρου, η πρόσληψη του (πολιτικού) Ισλάμ στο εσωτερικό της κάθε χώρας και οι αναπαραστάσεις που προκύπτουν από τις εκάστοτε συλλογικές μνήμες.