The outburst of The Iranian Revolution in 1978 generated fear and hope at the same time for several political forces across the West and the East. The emergence of Islam as a political force came as a surprise across all political spectrums in Europe, even though religion was already at the time becoming a determining variable in the field of international relations. The echoes of The Iranian Revolution precipitated even further the making of several organizations of political Islam in the Middle East, forging transnational identities. Through primary and secondary sources drawn from mainly British leftist organizations, this study aims at examining the responses of the British Left towards Islamic revivalism. Thus, this article gives an historical outline of the intellectual production and the strategies of interpretation adopted by the British Left during the period of 1978–2001, by exploring the main historical events that involved (political) Islam, such as The Iranian Revolution, the Lebanese civil war, the Palestinian Intifada and The Algerian Civil War. The main argument postulated is that interpretation trajectories by the British Left were highly dependent on ideological and geostrategic lineages and respective synchronic political alliances, resulting in putting the centre of gravity sometimes on Islamic activism’s regressive nature and sometimes on its anti-imperialist perspectives.

British foreign policy in the Middle East has been well researched. However, there are still aspects of Britain’s approach towards the Middle East and North Africa (MENA) that have yet to be researched. One such aspect is Britain’s encounter with the rise of political Islam in MENA and the way(s) in which this phenomenon was deciphered. Even though political Islam dates back to the late 19th and early 20th century, our study focuses on the period between the turbulent years of the outburst of the Iranian Revolution in 1978–1979 and its widely-felt influence until 1990. Our methodological tools include Foreign and Commonwealth Office (FCO) archival material that addresses the phenomenon of political Islam and its implications for British interests and international relations in general. We choose the concept of political Islam and its adherents that are widely acknowledged as political, comparatively to those of da’wa and Jihadi Islamism. We argue that British officials were widely influenced by the intellectual debates of the period under consideration and that they mainly adopted four analytical schemas which focused firstly on the rise of sectarian politics in MENA, secondly on the gradual accommodation of non-state actors and organizations in political analysis, thirdly on the worrisome prospect of an alliance between Islamist and communist forces, and lastly on the prevalence of the idea of Islamic solidarity and Islamic exceptionalism in exerting international politics. Our findings suggest that, at times, the FCO approaches the issue of political Islam with a reassuring mindset, focusing on its divisions and weaknesses, while at other times it analyzes it with a grave concern over stability and Britain’s critical interests.

This article gives an historical and analytical account of post-1967 Islamist intellectual production in the Arab-Muslim world and the ways it shaped political ideology in the region. By discussing Islamist approaches and debates with regards to the “secular” and secularism in the Arab-Muslim world the paper tries to answer mainly two research questions: what the perceptions over secularism were after the 1967 Naksa, and how intellectual transformations were applied on political identities, ideologies and strategies by some Islamist parties, occasionally leading to cross-ideological synergies. Using conceptual history, we divide post-1967 into two broad periods, while we argue that Islamist thought copiously appropriated notions of the secular with, however, many limitations.

Η διατριβή αυτή ερευνά το ζήτημα της προσέγγισης του πολιτικού Ισλάμ από την ελληνική και την βρετανική Αριστερά. Ένα ζήτημα που την περίοδο που μελετούμε είναι αχαρτογράφητο. Η βασική υπόθεση είναι η φαινομενική έλξη της Αριστεράς από την επαναστατική ορμή του ισλαμισμού και οι υποτιθέμενες συμμαχίες που συγκροτούνται μεταξύ τους μετά το 2001. Με αφετηρία το πλαίσιο αυτό ερευνούμε το πως αντιλήφθηκε η Αριστερά την έκρηξη του πολιτικού Ισλάμ από την ιρανική επανάσταση το 1979, ακολουθώντας το νήμα αυτής της προσέγγισης κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, όπου κυριαρχούσε ο διπολισμός, και κατά τη διάρκεια της μεταψυχροπολεμικής δεκαετίας του 1990. Οι περιπτώσεις που μελετούμε συνιστούν συγκριτικά δύο διαφορετικά παραδείγματα. Διαφορετικά διότι η Αριστερά σε Βρετανία και Ελλάδα δεν έχουν την ίδια ιστορική συνείδηση, δεν βρίσκονται σε όμορο γεωγραφικό περιβάλλον και δεν αντιλαμβάνονται την εξωτερική τους πολιτική υπό το πρίσμα του ίδιου συμφέροντος. Ωστόσο, μέσα από τις πρωτογενείς πηγές και τον αριστερό Τύπο της εποχής ανακύπτουν κάποιες πολύ ενδιαφέροντες διαπιστώσεις. Η Αριστερά στις δύο αυτές χώρες ακολουθεί ταυτόχρονα μια συγκλίνουσα και μια αποκλίνουσα πορεία. Από τη μία η στάση της συγκροτείται βάσει μιας ιδεολογικής θέσης, η οποία επικαθορίζεται από την ιδεολογική της ταυτότητα και από τα αντίστοιχα «κέντρα» της, όπως λόγου χάρη τα κομμουνιστικά κόμματα από τη Μόσχα. Από την άλλη παρατηρείται μια ευθυγράμμιση των αριστερών κομμάτων με τα εθνικά αφηγήματα, το οποίο επικαθορίζεται επίσης από τα αντίστοιχα εθνικά συμφέροντα και τις αντίστοιχες ιστορικές συγκυρίες. Οι αναλυτικοί αυτοί άξονες πολλές φορές επικαλύπτονται δημιουργώντας ένα ενδιαφέρον συγκριτικό αναλυτικό πεδίο. Η βασική μας αναλυτική προσέγγιση στηρίζεται στο πλαίσιο της γενικευμένης θρησκευτικής επανάκαμψης στα συμφραζόμενα του μεταποικιακού κόσμου. Η ερμηνεία αυτή ακολουθεί τις προσπάθειες της Αριστεράς να δώσει απαντήσεις σε ζητήματα που αφορούν στις αντιιμπεριαλιστικές προοπτικές, στην κριτική προσέγγιση της νεωτερικότητας αλλά και στην έντονη αναζήτηση μιας εναλλακτικής αυθεντικότητας ως αντίβαρο στην δυτική πολιτισμική κυριαρχία. Σημαίνοντα ρόλο στην διατριβή μας θα παίξουν δύο διαφορετικές μεταβλητές: αφενός η διαμεσολάβηση της εκάστοτε Αριστεράς από αντίστοιχα αριστερά αραβικά κόμματα με τα οποία υπάρχει επαφή και επικοινωνία. Αφετέρου, η πρόσληψη του (πολιτικού) Ισλάμ στο εσωτερικό της κάθε χώρας και οι αναπαραστάσεις που προκύπτουν από τις εκάστοτε συλλογικές μνήμες.