Ταφικές Πρακτικές Κατά Την Υστερομινωική ΙΙΙ Περίοδο Στη Δυτική Κρήτη

Abstract

Αντικείμενο της μελέτης είναι η συστηματική μελέτη των δεδομένων από τα νεκροταφεία στους Αρμένους και το Μαρουλά Ρεθύμνου, η ανίχνευση των ταφικών πρακτικών της περιόδου και της περιοχής, και οι, διαμέσου αυτών των πρακτικών, απηχήσεις ιδεών και ρόλων στην κοινωνική οργάνωση της εποχής τους. Για το λόγο αυτό η εξέταση των δύο ταφικών συνόλων ως προς τα κινητά τους ευρήματα δεν περιορίζεται στην εμπεριστατωμένη περιγραφή των σχετικών δεδομένων, αλλά στρέφεται επίσης στο λειτουργικό ρόλο των ίδιων των αντικειμένων, που, μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερες ερμηνευτικές προσεγγίσεις. Μέσα από την κριτική παρουσίαση και ανάλυση των θεωρητικών μεθόδων που έχουν προταθεί κυρίως από τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αι. και έπειτα, με άξονες τη διαδικαστική και τη μεταδιαδικαστική αρχαιολογία, καθώς και την κριτική που ασκήθηκε σε αυτές, αποσαφηνίζονται οι έννοιες και οι όροι διερεύνησης, όπως και τα κριτήρια, που συγκρότησαν μεθοδολογικά τη δική μας ερμηνευτική προσέγγιση. Το ερμηνευτικό πλαίσιο θεμελιώνεται αφενός στην ανάλυση των δεδομένων από τα νεκροταφεία των Αρμένων και του Μαρουλά διαρθρωμένων σε συγκεντρωτικούς πίνακες, αφετέρου στην επεξεργασία τους βασισμένη σε πέντε διαπλεκόμενα πεδία προσέγγισης. Τα κριτήρια εφαρμόζονται στο δεδομένο αρχαιολογικό σώμα, μέσα από το πρίσμα της βασικής θεωρητικής αντίληψης ότι κάθε προσπάθεια ανίχνευσης και ανασύστασης πιθανών κοινωνικών διαφοροποιήσεων μέσω των ταφικών δεδομένων αποτελεί μία ιδιαίτερα σύνθετη εργασία, καθώς οι ζώντες είναι δυνατό να χειρίζονται τις συμβολικές εκφράσεις της ταφικής τελετουργίας για τη δημιουργία, τη διατήρηση, το μετασχηματισμό ή/και ακόμη και τη σκόπιμη παραποίηση της κοινωνικής πραγματικότητας. Με βάση τη συνολική εικόνα των δύο εξεταζόμενων νεκροταφείων, συνάγεται ότι υπάρχει ένα καθορισμένο ταφικό πρόγραμμα, μέσα στο οποίο εκδηλώνεται η κοινώς αποδεκτή μεταχείριση των νεκρών. Ανεξάρτητα από το αν τηρούνται, λιγότερο ή περισσότερο, οι γενικές αρχές, οι πρακτικές που μορφοποιούνται με κέντρο το νεκρικό σώμα, είναι, προφανώς, αποτέλεσμα συνειδητών και στοχευμένων επιλογών. Η διαρκής άλλωστε χρήση των νεκροταφείων στους Αρμένους και το Μαρουλά, που εκτείνεται σε περίοδο περίπου 180 χρόνων, συμβάλλει στην επιβεβαίωση και την ανανέωση των δεσμών του κοινωνικού συνόλου με το παρελθόν του. Αν η εικόνα που προβάλλεται μέσω των ταφικών πρακτικών, ανταποκρίνεται στην κοινωνική πραγματικότητα και σε ποιο βαθμό αναπαράγει υπαρκτές δομές της, είναι ιδιαίτερα δύσκολο να εξακριβωθεί. Αναμφισβήτητα, όμως, η δυναμική φορά της σχέσης κάθε κοινωνίας με το παρελθόν της δημιουργεί πολλαπλούς διαύλους έκφρασής της, η οποία, ανάλογα με το πολιτισμικό περιβάλλον τροφοδότησης και υποστήριξής της, αναπαρίσταται με σύνθετους ή απλούς τρόπους, επιστρατεύοντας για τον σκοπό αυτό περισσότερο ή λιγότερο πολύπλοκους μηχανισμούς και συνδυασμούς στοιχείων.