Bu çalışma Türkiye ekonomisi için ekonomik büyüme, enerji tüketimi ve ekonomik küreselleşme sürecinin ekolojik ayak izi üzerindeki etkilerini 1980-2017 yıllık dönemleri için araştırmayı amaçlamaktadır. Analizler, Fourier ADF birim kök testi ve Fourier gecikmesi dağıtılmış (ADL) eşbütünleşme yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Fourier ADL eşbütünleşme bulguları ekolojik ayak izi ile ekonomik büyüme, enerji tüketimi, nüfus yoğunluğu ve ekonomik küreselleşme süreci arasında uzun dönemli ilişkinin varlığına işaret etmektedir. Son olarak dinamik en küçük kareler (DEKK) tahmincisinden elde edilen uzun dönemli katsayılar ise ekonomik büyüme ve enerji tüketimi ile ekolojik ayak izi arasında pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkinin varlığını ortaya koymaktadır. Ekonomik küreselleşme süreci ve nüfus yoğunluğu parametreleri ise pozitif fakat istatistiksel olarak anlamsız katsayılara sahiptir. Bu anlamda Türkiye’de sürdürülebilir bir ekolojik sistemin varlığı için, fosil yakıt kaynaklarının kullanımının azaltılması, üretim süreçlerinde çevre odaklı teknolojilerin yaygınlaştırılması ve çevresel politikaların etkin bir şekilde uygulanması hayati bir rol oynamaktadır.

Küreselleşmenin bir ürünü olan ve gelişmekte olan ülkeler tarafından sermaye yetersizliğini gidermek için kilit rol oynayacağı öngörülen doğrudan yabancı sermaye yatırımları (DYY), günümüzde hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerin ev sahipliği yapabilmek için rekabet ettikleri bir yatırım türü olarak kabul edilmektedir. Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının sağladığı avantajlar sadece düşük maliyetli üretim olmaktan ziyade ev sahibi ülkeye istihdam, teknoloji ile yönetim bilgisini de getirmekte ve teknolojinin yayılma etkisiyle birlikte başta bulunduğu endüstri olmak üzere ülke genelinde birçok avantajlar sağlamaktadır. Bu nedenle doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının belirleyicileriyle olan ilişkisinin araştırılması amaçlanmış, doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının ülkelere giriş ve çıkışlarında ortak parametrelerin etkileri bir arada incelenmiştir. Çalışmada 16 gelişmekte olan ülke için 1996-2016 yıllık veriler doğrultusunda panel veri yöntemi kullanılarak yapılan analizler sonucunda piyasa büyüklüğü, döviz kuru, ticari açıklık, işgücü verimliliği, yolsuzluk ve politik risk ile DYY girişleri arasında pozitif yönlü ilişki bulunurken faiz oranı ile DYY girişleri arasında negatif yönlü ilişki bulunmaktadır. Benzer şekilde piyasa büyüklüğü, döviz kuru, ticari açıklık, işgücü verimliliği, yolsuzluk ve politik riskteki artışlar ülkelerden DYY çıkışlarına sebep olurken faiz oranında ki artışlar DYY çıkışlarını azaltmaktadır. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre gelişmekte olan ülkelerin uluslararası sermayeden beklediği payı alabilmesi için başta ekonomik istikrarı sağlayacak değişkenler olmak üzere politik faktörleri de göz önünde bulundurarak uygun yatırım ikliminin oluşumunu sağlaması gerekmektedir.

İhracata dayalı büyüme hipotezi iktisat literatüründe en çok test edilen konulardan biri olmasına rağmen birbirinden farklı sonuçlara ulaşıldığı gözlemlenmektedir. Bununla birlikte Türkiye içinde ilgili hipotezin test edildiği birçok çalışma mevcut olmakla birlikte elde edilen sonuçlar bir o kadar karmaşıktır. Ayrıca Türkiye üzerine yapılan ampirik çalışmaların çok azı yapısal kırılmaların varlığını dikkate almıştır. Bu kapsamda bu çalışma Türkiye ekonomisinde ihracata dayalı büyüme hipotezinin geçerliliğini 1990-2019 dönemi verileri ile yapısal kırılmaları dikkate alan Maki eşbütünleşme ve daha tutarlı sonuçlar sunan Toda ve Yamamoto nedensellik yöntemlerini kullanarak araştırmaktadır. Analiz sonucunda elde edilen bulgulara göre, ekonomik büyüme, ihracat, ithalat, sermaye ve emek serilerinin eşbütünleşik oldukları ve ekonomik büyümeden ihracata tek yönlü nedenselliği ima eden ekonomik büyümeye dayalı ihracat hipotezinin geçerli olduğu sonucuna varılmıştır. Bir diğer ifadeyle ilgili dönemde Türkiye ekonomisi için ihracata dayalı büyüme hipotezi geçerli değildir.

Son dönemlerde çevre kirliliği ve küresel ısınma (iklim değişikliği) sorunlarına yönelik olarak küresel ölçekte artan bir endişenin oluştuğu dikkat çekmektedir. Söz konusu sorunların temelinde ise ülkelerin ekonomik büyüme performanslarını arttırma çabaları doğrultusunda neden oldukları karbondioksit emisyonları yer almaktadır. Bu çalışmanın amacı ise küresel ölçekte en fazla karbon salınımına (yani çevre kirliliğine) neden olan 20 ülke için kişi başına düşen CO2 emisyonunun yakınsama özelliği gösterip göstermediğini araştırmaktır. Çalışma dönemi 1965-2020 yıllık gözlemleri kapsamaktadır. Analizler Li, Ranjbar ve Chang (2015) tarafından geliştirilen kırılmalı Fourier panel durağanlık testi ile gerçekleştirilmiştir. Panelin geneli için elde edilen durağanlık bulguları, kişi başına düşen nispi CO2 emisyonunun durağanlığını ifade eden boş hipotezin reddedilemediğini ve dolayısıyla panelin durağan olduğunu ortaya koymaktadır. Öte yandan bireysel durağanlık test sonuçları ise 16 ülke (Almanya, Birleşik Krallık, Brezilya, Çin, Endonezya, Güney Afrika, İran, İtalya, Hindistan, Japonya, Kanada, Meksika, Polonya, Suudi Arabistan, Türkiye ve Vietnam) için kişi başına düşen nispi CO2 emisyonu serisinin durağan olduğuna ve bu ülkeler için yakınsama hipotezinin geçerli olduğuna işaret etmektedir. Diğer bir ifadeyle, söz konusu ülkelerde kişi başına düşen CO2 emisyonuna yönelik şoklar geçici bir özellik göstermektedir. Bu durum dünyada çevre kirliliğine en fazla neden olan ülkelerin, kişi başına düşen CO2 emisyonu parametreleri ile ilgili (gelecekte izleyeceği trende yönelik) tahminlerin yapılmasına imkan sağlamaktadır. Bununla birlikte yakınsamaya yönelik bulgular, Kyoto Protokolü çerçevesinde, ülkelerin emisyon azaltma yükümlülüklerini yerine getirebilmelerine ve beraberinde iklim politikalarına uyum gösterebilmelerine katkı sağlamaktadır.