Reaching the underwater world is undoubtedly an incomparable adventure. Impressive geological structures, flourishing ecosystems, shipwrecks, and submerged landscapes lie beneath the sea surface in wait for discovery. However, this world is accessible only to those who have the chance to dive or to scientists conducting underwater research. By means of a dynamically developing sector of informatics utilizing Virtual (VR) and Augmented Reality (AR) practices, the VIRTUALDiver project intends to provide access to all the aforementioned hidden “treasures” through the creation of an innovative platform providing unique interactive experiences. More specifically, specialized guided tours in natural and virtual environments covering areas of touristic, cultural, and environmental interest. VIRTUALDiver is an experience, design and content presentation platform, a custom-made add-on environment within the Unity 3D authoring tool, offering the ability to manage multimedia content in a simplified way. No specialized programming knowledge is required, enabling the project’s interdisciplinary consortium to easily collaborate and exchange ideas. The expected result is the establishment of a successful educational and entertaining cultural product to support businesses and professionals operating in the field of culture-tourism. Above all, VIRTUALDiver aspires to become a novel form of storytelling, immersing the user into unique experiences under the waves.

Conducting scientific work underwater is a challenging endeavor. From collecting samples to protecting underwater cultural heritage sites scientific divers need to address issues concerning scientific methodology, diving safety, professional acknowledgement, training, legal implications etc. All of these matters are handled in different ways depending on factors like region, organizations involved, legal framework, diving philosophy etc. producing a diverse framework on scientific diving as a distinct type of underwater work. The ScienceDIVER project’s main objective is to study and analyze this fragmented landscape, in order to provide insight and suggestions towards a commonly accepted framework that will promote scientific diving as a means of forwarding knowledge both within the scientific community and its interaction with the public.

No abstract

Η εξέλιξη και τα εντυπωσιακά ευρήματα της υποβρύχιας αρχαιολογίας από τη μία και το ολοένα μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την ορθότερη και αποτελεσματικότερη διαχείριση της πολιτισμικής κληρονομιάς από την άλλη, διαμορφώνουν ένα ευρύ πλαίσιο, μέσα στο οποίο αναπτύσσονται τα τελευταία χρόνια διάφορες δυναμικές τάσεις για τη διαχείριση της ενάλιας πολιτιστικής κληρονομιάς, τόσο σε τοπικό, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Διεθνείς συνθήκες και συνέδρια αναζητούν μία κοινή προοπτική σε θεωρητικό επίπεδο, ενώ σημειώνεται μια αξιόλογη προσπάθεια σε διάφορα σημεία του κόσμου από κρατικούς ή τοπικούς φορείς, ώστε να αξιοποιηθεί στην πράξη το υποβρύχιο πολιτιστικό κεφάλαιο. Στην Ελλάδα για πολλά χρόνια ο τομέας αυτός της πολιτιστικής κληρονομιάς – παραδόξως - δεν είχε δεχθεί τη δέουσα προσοχή. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια αρχίζει σιγά σιγά το θέμα να συζητείται με αξιώσεις, καθώς έχουν δημιουργηθεί οι κατάλληλες συνθήκες για την εξέλιξη του. Το πλήθος των ελληνικών ενάλιων αρχαιοτήτων και η βεβαιότητα για την ύπαρξη μεγάλου αριθμού μελλοντικών ανακαλύψεων, η καθαρότητα των ελληνικών νερών και η ποιότητα του θαλάσσιου περιβάλλοντος και τέλος, η πλούσια ναυτική ιστορία και παράδοση της χώρας, αποτελούν παράγοντες που επιβάλλουν την προσπάθεια προστασίας και αξιοποίησης του ενάλιου πολιτιστικού αποθέματος. Σε συνδυασμό μάλιστα με τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες η επιλογή αυτή δείχνει να έχει αξιόλογες δυνατότητες. Καθώς λοιπόν, η εκπόνηση σχεδίων σε αυτό τον τομέα έχει ήδη αρχίσει και η εφαρμογή τους αναμένεται στο κοντινό μέλλον, γεννάται η ανάγκη να υπάρξουν αντίστοιχες μελέτες και σε ακαδημαϊκό επίπεδο. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η εκπόνησης της συγκεκριμένης διδακτορικής διατριβής στο τμήμα Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ. Μέσα από την ανάλυση της φύση των ίδιων των αρχαιολογικών θέσεων και ευρημάτων, τη μελέτη θεωρητικών ζητημάτων, αλλά και τους τρόπους επικοινωνίας με το κοινό, προκύπτουν οι παράγοντες, που διαμορφώνουν τόσο τους περιορισμούς, όσο και τις δυνατότητες του θέματος, που απασχολεί την παρούσα μελέτη. Η παρούσα διατριβή αποτελεί την πρώτη συστηματική εργασία στο συγκεκριμένο θέμα στην ελληνική επιστημονική βιβλιογραφία. Στόχος της είναι να συμβάλλει στην ανάπτυξη της επιστημονικής συζήτησης για τη διαχείριση της υδάτινης πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ελλάδα σε ακαδημαϊκό επίπεδο, αλλά και να αποτελέσει ένα κείμενο αναφοράς για το θεωρητικό και μεθοδολογικό σχεδιασμό δράσεων προστασίας και ανάδειξης.