 İntihal Plagiarism: Bu makale intihal programında taranmış ve en az iki hakem incelemesinden geçmiştir. This article has been scanned via a plagiarism software and reviewed by at least two referees.

Kamu alacağının tahsili, kamu alacağının kamu hizmetlerinin finansmanını sağlamadaki rolü nedeniyle Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’da özel olarak düzenlenmiştir. Bu kanunda kamu alacağının tahsili için birçok imtiyazın mevcut olduğu ve kamu alacağının korunduğu görülmektedir. Kamu alacağının korunduğu hükümlerden biri hacze iştiraktir. Hacze iştirak, bir alacaklının kendisinden önce başka bir alacaklının koyduğu hacze kanunda düzenlenen şartlarla iştirak etmesidir. Hacze iştirak için İcra ve İflas Kanunu m. 100’de çeşitli şartlar düzenlenmekle birlikte kamu alacakları için bu şartlar geçerli değildir. Ayrıca kamu alacağı için konulan bir hacze özel hukuk alacaklısının iştiraki mümkün değildir. Kamu alacakları lehine mevcut olan düzenlemelerin isabetli olup olmadığı sorusuna Anayasa’da düzenlenen temel haklar karşısındaki durumu dikkate alınarak cevap verilmelidir. Çalışmada kamu alacaklarına dair hacze iştirak hükümleri, öğretideki görüşler ile Yargıtay kararları ışığında ayrıntılı şekilde incelenmiş ve bu hükümlerin temel haklara aykırılık teşkil edip etmediği hususunda bir sonuca varılmıştır.

Dava konusu üzerinde dava açıldıktan sonra da tasarruf yetkisi devam ettiğinden (HMK m. 24, III), kötü niyetli borçluların uyuşmazlık konusu üzerinde tasarrufta bulunması mümkündür. Uyuşmazlık konusu hakkın elde edilmesinin önemli ölçüde zorlaşması ya da tamamen imkânsız hâle gelmesine (HMK m. 389, I) engel olunması için ihtiyati tedbir kararının etkisinin uyuşmazlık tam olarak açıklığa kavuşuncaya kadar etkisini sürdürmesi ilkesi benimsenmiştir. Bu bağlamda, ihtiyati tedbirin süre bakımından sınırı HMK m. 397, II’de düzenlenmiştir. Bu hükme göre, “ihtiyati tedbir kararının etkisi, aksi belirtilmediği takdirde, nihai kararın kesinleşmesine kadar devam eder”. Bu çalışmada öncelikle ihtiyati tedbir kararının etkisinin süre bakımından sınırı mahkemenin vereceği kararın türü, zamanı ve içeriği bakımından farklı ihtimallere göre öğretideki görüşler ve yargı kararları ışığında detaylı olarak incelenmiştir. Daha sonra ihtiyati tedbirin etkisinin uzun sürmesi, mülkiyet hakkı karşısında değerlendirilmiştir. Son olarak ise bu düzenlemenin uygulama alanı bakımından özellik arz eden bazı davalar ele alınmıştır.

Medeni usûl hukukunda davacı, dilekçeler teatisinde talep sonucunu serbestçe genişletebilir veya değiştirebilir (HMK m. 141, I). Dilekçeler teatisi aşaması tamamlandıktan tahkikat sona erinceye kadar ise davacı talep sonucunu ancak ıslah veya karşı tarafın açık muvafakati ile genişletebilir veya değiştirebilir (HMK m. 141, II). Davacı, ıslahla mevcut talep sonucuna yeni talep ekleyebileceği gibi talep sonucunu tamamen de değiştirebilir. İki talep sonucu arasında bir bağlantı olması gerekmez. Kanunda bu konuda bir sınırlama yoktur. Öte yandan dilekçeler teatisi tamamlandıktan sonra meydana gelen vakıalar nedeniyle davacının bir iradesi olmaksızın talep sonucunda bir değişiklik meydana geldiyse, davacı serbestçe talep sonucunu değiştirebilmelidir. Talep sonucunun miktar olarak daraltılması için de ıslah gerekmez. Buna karşılık talep sonucunun içerik itibariyle daraltılması, talep sonucu değişikliği teşkil ettiğinden ancak ıslahla veya karşı tarafın açık muvafakati ile mümkün olmalıdır.