Öğrenciler için tartışma kültürünün kazandırılması, tartışmanın etkili bir iletişim aracı olarak kullanılması, tartışmayla birlikte mantıksal çıkarımlarda bulunma ve sorgulama becerisinin kazandırılması önemlilik taşımaktadır. Sosyal Bilgiler dersinde yer alan konuların nedenselliğinin açıklanmasında ve sorgulanmasında Toulmin Tartışma Modeli'nin kullanılmasıyla öğretmen ve öğrenciler üzerindeki etkilerinin neler olduğu problem durumunu oluşturmuştur. Bu çerçevede çalışmanın amacını; ilkokul dördüncü sınıflarda Sosyal Bilgiler dersi öğrenme-öğretme sürecinde Toulmin Tartışma Modeline dayalı uygulamaların nasıl yürütüldüğünün incelenmesi oluşturmuştur. Çalışmada durum çalışması türlerinden etnografik durum çalışması benimsenmiştir. Araştırmada sosyo-ekonomik düzey bakımından farklı üç ilkokulun dördüncü sınıfları çalışma grupları olarak ele alınmıştır. Veri toplama araçları olarak; öğretmen ve öğrenciler için kişisel bilgi formu, gözlem formu, uygulama öncesi-süresi ve sonrasına dayalı öğretmen görüşleri, uygulama sürecine dayalı öğrenci günlükleri kullanılmıştır, okul-öğretmen ve öğrencilere bir kod adı tayin edilmiştir. Çalışma sonuçları, üç farklı ilkokuldaki öğretmen ve öğrenci görüşleri, gözlem notlarından yola çıkılarak değerlendirilmiştir. Öğretmenler uygulama öncesinde Toulmin Tartışma Modeli ile ilgili bilgilerinin olmadığını, sınıflarında münazara, panel ve soru-cevap yöntemlerini kullandıklarını belirtmiştir. Öğretmenler, modelin sınıfları için uygulanabilir olduğunu, modeli yürütürken öğrenci kazanımı ve ön bilgilerine önem vereceklerini söylemiştir. Gökyüzü ve Yıldız İlkokulu öğrencilerinin uygulamalarda araştırma ve sorgulama sürecine aktif katıldığı, derse ilgi, motivasyon ve özgüvenlerinin yüksek düzeyde olduğu, sınıf atmosferlerinin demokratik bir yapıya sahip olduğu görülmüştür. Bulut İlkokulu'ndaki uygulamaların daha dar bir çerçevede gerçekleştiği, derslere katılım, kendini ifade etme, sorgulama sürecinin diğer okullara göre daha sınırlı bir düzeyde kaldığı gözlenmiştir. Öğretmenler modelin ilkokul düzeyindeki diğer derslerde de uygulanabileceğini, günlük yaşama aktarılabileceğini ifade etmiştir. Modelin uygulanışı ile ilgili öğretmenlere eğitim alma imkânı sunulması, modelin farklı yöntem ve gruplarla uygulanması getirilen öneriler arasındadır. Anahtar kelimeler: Toulmin tartışma modeli, sosyal bilgiler dersi 1 "Sosyal Bilgiler Dersinin Toulmin Tartışma Modeli'ne Dayalı Öğretimi" başlıklı doktora tezinden üretilmiştir.

No abstract

ÖzÖğrencilerin etkili, duyarlı ve bilinçli bir vatandaş olarak yetişmesinde sosyal bilgiler dersi önemli bir role sahiptir. Toplumsallaşma sürecine katılım, değerlerin ve becerilerin aktarılması bu dersin nasıl işlenmesi gerektiğini de ortaya koymaktadır. Bu bağlamda çalışma ilkokul öğrencilerinin sosyal bilgiler dersini yürüten öğretmen olarak dersi nasıl anlatmak istediklerini ortaya koymayı amaçlamıştır. Araştırma nitel yöntemde tasarlanmıştır. Üç farklı ilkokuldan seçilen öğrenciler, çalışma grubunu oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak yarı-yapılandırılmış form kullanılmıştır. Veriler 2015-2016 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde toplanmıştır. Elde edilen veriler, içerik analiz tekniğine uygun olarak analiz edilmiştir. Sosyal bilgiler dersinin anlatımıyla ilgili dokuz tema (eğlence, tartışma, hayal,…) ortaya çıkmıştır. Sosyal bilgiler dersinin anlatım yolunun gerekçesi ise altı temada (kalıcı, eğlence, katılım, ...) toplanmıştır. Diğer çalışmalarda sosyo-ekonomik düzey, öğretmen görüşü de dikkate alınarak daha detaylı bilgiler elde edilebilir.