No abstract

Lisansüstü eğitim, araştırmalar yaparak bilime katkıda bulunacak, gelişen ve değişen toplumun ihtiyaçlarını karşılayacak bilim insanı ve öğretim elemanı yetiştirmeyi amaçlayan bir eğitim sürecidir. Ancak öğrencilerin bu eğitimde yer alan doktora sürecini tamamlamalarına engel olan pek çok faktör bulunmaktadır. Bu nitel araştırmanın amacı doktora eğitimi sürecinde tez önerisi aşamasında doktorayı terk eden bir öğrencinin doktora terkine ilişkin sebeplerini ortaya koymaktır. Araştırma nitel araştırma yöntemi ile anlatı araştırması deseninde yürütülmüştür. Araştırma bir devlet üniversitesinde kayıtlı olduğu doktora programını tez önerisi aşamasında terk etmiş bir erkek öğrenciyle derinlemesine görüşmelere dayalı bir çalışmadır. Araştırma sonucunda katılımcı doktora terkinin sebepleri arasında en çok danışman desteği görememesi üzerinde durmuştur. Diğer nedenler arasında iş yaşam dengesinde bozulmalar, doktora sonunda kadro bulamama durumu, izin alma, aileye ayrılan zaman, ulaşım sıkıntılarını vurgulanmıştır. Öneri olarak katılımcı öğrencilerin danışman seçimine önem vermelerini, ulaşım sıkıntısı olmayacak bir okulda devam etmelerini, hem maddi hem manevi boyutlarda lisansüstü eğitimin politika belgelerinde daha çok desteklenmesini önermiştir. Araştırmada öğrencilerin süreçlerine devam etmelerini teşvik etmek amacıyla danışman seçimi, sürecin iyi değerlendirilmesi, iş yaşam dengesinin sağlanmasına ilişkin öneriler sunulmuştur.

Türkiye'de eğitim sistemi için benimsenen temel vizyonun, bu vizyonun felsefi temellerinin ve 2023 yılına kadar gerçekleştirilmesi planlanan hedeflerin yer aldığı 2023 Eğitim Vizyon Belgesi yayımlandığı tarihten itibaren bilimsel araştırmalara konu olmuştur. Bu araştırmada, 2023 Eğitim Vizyon Belgesi ile ilgili yayımlanan akademik çalışmaların incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma betimsel araştırma modelinde desenlenmiş olup doküman incelemesi yöntemi ile gerçekleştirilen nitel bir araştırmadır. Araştırmaya DergiPark ve Rese-archGate veri tabanından 02.01.2021 tarihinde erişilen 36 makale dahil edilmiştir. Erişilen makalelerin yayın yılı, yayın dili, yayımlanan dergi, yazar sayısı, anahtar kelime ağı, atıf sayısı, en çok birlikte atıf yapılan yazar ve yayın araştırma yöntemi, örneklemi, veri toplama teknikleri ve konu yönelimi parametreleri açısından bibliyometrik analizi gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda, analiz edilen makalelerin farklı birçok dergide yayımlanarak alanyazına katkı sağladığı, çoğunlukla iki ve daha fazla yazarlı olduğu, daha çok kavramsal araştırma yaklaşımı benimsenerek, doküman incelemesi ve görüşme tekniği kullanılarak nitel yöntem ile gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. Makalelerde Vizyon Belgesinin, "genel değerlendirmesi ve uygulanabilirliği", "mesleki eğitim", "eğitim yönetimi/yöneticiliği" ve "tasarım ve beceri atölyeleri" daha çok olmak üzere farklı konu alanları açısından ele alındığı ancak belgede yer alan birçok alanın henüz akademik çalışmalara konu olmadığı belirlenmiştir. Çalışma, 2023 Eğitim Vizyon Belgesi ile ilgili yapılan çalışmaların yönünü ve eğilimlerini göstermesi açısından araştırmacılara yol gösterebilir ve bundan sonra yapılacak çalışmalarda yararlanılacak bir kaynak olabilir.

Bu çalışmada Türkiye’de 1990-2021 yılları arasında eğitim denetimi alanında yayımlanmış tezlerin kapsamlı ve bütüncül bir şekilde analiz edilmesi, tematik ve metodolojik açıdan benzerlik ve farklılıklarının ortaya konulması ve eğitim denetimi alanındaki eğilimin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, betimsel tarama modelinde yürütülen nitel bir araştırmadır. Verilerinin doküman analizi yoluyla elde edildiği çalışmanın evrenini YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanında dizinlenen eğitim denetimiyle ilgili tezler oluşturmaktadır. Çalışma grubunda yer alan 146 tezin incelenmesiyle elde edilen veriler içerik analizi tekniği ile çözümlenmiştir. Tezlerde “denetim sistemine/denetmenlere ilişkin algı, görüş, tutum ve beklentiler” ile “denetmen rolleri/görevleri” konularının en çok ele alınan konular olduğu belirlenmiştir. Tezlerin çoğunlukla ampirik yaklaşım ile gerçekleştirildiği, sıklıkla nicel araştırma yöntemi ve tarama modelinde yürütüldüğü, araştırmaların çoğunlukla temel eğitim kademesinde ve öğretmen örneklemi ile gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. Eğitim araştırmalarının karmaşık niteliği nedeniyle kuramsal çalışmalara daha fazla yer verilmesi, derin ve geniş bakış açılarını ortaya koyan nitel ve karma yöntem ile yürütülen tezlerin sayısının artırılması, yanı sıra deneysel desenleme türleri ile çalışmaların yürütülmesi önerilir. Eğitim denetimi sosyal süreçleri içeren birçok yönü dolayısıyla bilimsel bulgularla desteklenmesi gereken alan olmakla birlikte bu alandaki yayımların belirli aralıklarla incelenmesi ve sınıflandırılması eğitim denetiminin güncel durumunun, gelişiminin ortaya konulması ve uygulamalara daha geniş bir perspektif ile yön verilmesi açısından önemlidir.