Summary:One of the most difficult issues of farm management is giving the answer to the question what to produce, i.e. making a decision about the sowing structure. Economic factors and principles play an important role in farmers' decisions about what to grow and on which areas. The purchase price of each crop, including soybeans, is an important but not the only factor of competitiveness. The authors of this paper started from the assumption that the level and trend of soybean purchase prices, among others, affect producers' decision on the growing area for this crop. Therefore, in order to scientifically confirm the initial assumption, an attempt has been made to examine (using appropriate statistical methods) the effect of average soybean purchase prices on the spread of this crop in Serbia.

Izvod: Regionalni razmeštaj proizvodnje soje izvršen je na osnovu distribucije opština u Vojvodini prema prosečno ostvarenim prinosima i požnjevenim površinama soje (2001)(2002)(2003)(2004)(2005)(2006)(2007)(2008)(2009)(2010). U definisanju lokaliteta koji gravitiraju istom prinosu, opštine Vojvodine su svrstane u sedam homogenih grupa. Najviši prinos (preko 2,75 t/ha) ostvaren je u opštinama Temerin i Srbobran. Blizu 67% požnjevenih površina soje daje prinose veće od proseka Vojvodine (2,51 t/ha), pri čemu je 52% površina na području Bačke, 13% u Sremu i 2% u Banatu. Područje Bačke izdvaja se kao najpovoljnije za proizvodnju soje. Viši nivo prinosa soje po jedinici površine povlači za sobom i veći obim požnjevenih površina (ρ=0,630). Utvrđena je značajna, ali slaba korelacija ranga opština svrstanih prema požnjevenoj površini i raspoloživim kapacitetima oranica (ρ=0,440). Objašnjenje slabe korelacije ranga treba tražiti u činjenici da je soja konkurentan usev i kao takav ima značajan udeo u strukturi setve i u opštinama sa manjim kapacitetom oranica. Ključne reči: korelacija ranga, požnjevena površina, prinos, regije, regionalna distribucija, soja Poslednjih godina u strukturi korišćenja oranica smanjuju se površine žita, krmnog bilja i povrća, a pozitivan trend beleže površine pod industrijskim biljem što se ostvaruje na račun manje intenzivnih useva i to pre svega porastom površina soje (Starčević i sar. 2003, Bošnjak & Rodić 2010a).Pojedine opštine u Vojvodini, kako kvalitativno, tako i kvantitativno imaju različit proizvodni potencijal (Stojković 1972, Marko 1976, Bošnjak 1991, Reljin i sar. 1997, Bošnjak i sar. 2007) pa je njihov doprinos razvoju ukupne poljoprivredne proizvodnje različit. Imajući to u vidu, u ovom radu je učinjen pokušaj da se sagledavanjem distribucije opština prema prosečnom prinosu po jedinici površine i prema požnjevenoj površini ukaže na lokalitete koji gravitiraju istom prinosu odnosno požnjevenoj površini. Na ovaj način, ustanovljeni regionalni razmeštaj predstavlja dobru osnovu za sagledavanje komparativnih prednosti pojedinih lokaliteta u cilju daljeg razvoja i unapređenja proizvodnje soje na području Vojvodine. Materijal i metod radaU cilju sagledavanja regionalnog razmeštaja proizvodnje soje u Vojvodini korišćeni su podaci Republičkog zavoda za statistiku, Odeljenje u Novom Sadu. Vremenska analiza obuhvatila je period 2001-2010. a prostorna analiza lokalitete u Vojvodini. Ispitivanja su fokusirana na dva obeležja: prosečno ostvareni prinos i požnjevene površine soje. Za posmatrana obeležja utvrđeni su pokazatelji deskriptivne statistike i prosečna godišnja stopa promene.Regionalni razmeštaj proizvodnje soje izvršen je na osnovu distribucije opština u Vojvodini prema prosečno ostvarenom prinosu i požnjevenim površinama soje. Za svako obeležje formiran original scientific paper / originalni naučni članak

Izvod: Istraživanjem je obuhvaćeno snimanje radnog procesa setve šećerne repe metodom hronografije na parcelama posmatranog preduzeća. Na osnovu analize vremena rada po radnim operacijama utvrđena je struktura radnog vremena koja pokazuje nezadovoljavajuće učešće osnovnog vremena od 54,50%. Značajan udeo gubitaka vremena rada (5,78%) i vremena puta (11,58%) predstavljaju glavne uzroke malog udela osnovnog vremena u ukupnom radnom danu. Analiza vremena rada je pokazala da postoje mogućnosti za unapređenje izvođenja radnog procesa koje treba tražiti u samostalnom radu svakog od uključenih agregata, otklanjanju organizacionih grešaka, povećanju brzine kretanja u radu i merama opšteg društvenog značaja (komasacija i arondacija). Projektovana struktura radnog dana omogućava povećanje učešća osnovnog vremena za 5,40% u ukupnom radnom danu. Projektovani učinak posmatranog agregata je za 27% veći od prosečno utvrđenog snimanjem i iznosi 28,54 ha dnevno. Uz postizanje ovakvog učinka, posmatrani agregat bi ukupno za sva tri dana snimanja uspeo da zaseje dodatnih 18 hа pod šećernom repom.analiza vremena, radni učinak, setva, šećerna repa UvodU tehnologiji proizvodnje ratarskih useva teži se da se svaki radni proces izvede na najbolji mogući način, čime će se omogućiti postizanje maksimalnog učinka, obezbeđenje potpunog i pravovremenog ispunjavanja svih agrotehničkih zahteva, optimalno iskorišćavanje rada i sredstava rada, smanjenje troškova i naprezanja izvršioca (Munćan & Živković 2006). Ako se uzmu u obzir specifičnosti primarne poljoprivredne proizvodnje u pogledu prirodnih (bioloških) i društveno-ekonomskih faktora proizvodnje, onda sa gledišta organizacije rada ovo predstavlja veliki izazov (Mirjanić & Vlaško 2003).Setva šećerne repe predstavlja posebno važan i specifičan tehnološki proces. Ostvareni nivo efikasnosti i organizacije u izvođenju ove agrotehničke mere ima direktan uticaj na kvantitet i kvalitet ostvarenih prinosa, a samim tim i na ukupne ekonomske efekte proizvodnje. Greške i propusti načinjeni u ovoj fazi proizvodnje ne mogu se nadoknaditi bez obzira na kvalitet i efikasnost naknadno izvedenih agrotehničkih mera (Marinković i sar. 2006). Stoga se organizaciji setve šećerne repe mora pristupiti sa velikom dozom pažnje u cilju što racionalnijeg izvođenja ovog važnog radnog procesa.Imajući u vidu navedene činjenice, izvršeno je snimanje radnog procesa setve šećerne repe sa ciljem da se analizira vreme rada po radnim operacijama i način organizacije rada. Na osnovu analize vremena rada i uočenih nedostataka u izvođenju radnog procesa, date su sugestije, odnosno sastavljen je projekat racionalne organizacije rada u cilju poboljšanog (racionalnijeg) korišćenja raspoloživih kapaciteta (radne snage i sredstava mehanizacije). Materijal i metod radaIzvor podataka u ovom istraživanju predstavljaju podaci dobijeni snimanjem radnog procesa setve. Snimanje je izvršeno metodom hronografije koji podrazumeva utvrđivanje vremenskog trajanja svih radnih operacija u toku radnog dana ili smene (Bošnjak 2007). Snimanje je i...

No abstract