No abstract

Zihinsel yetersizliğin her seviyesinde bireyler bir öğretici tarafından eğitime, bir yetişkin tarafından fiziksel veya duygusal desteğe ihtiyaç duyarlar. Zihinsel yetersizliği olan bireylerin en önemli destek kaynağı ise anneleridir. Ancak büyük umutlarla ve hayallerle dünyaya gelen çocuklarının zihinsel yetersizlik tanısı alması her anne için birçok zorluğu beraberinde getirir. Bu anlamda öncelikle zihinsel yetersizliği olan bireyin annesinin fiziksel, duygusal ve psikolojik olarak sağlıklı olması önem arz etmektedir. Ailelerin ve özellikle annelerin yaşadıkları duygusal süreçten bir an önce çıkıp duruma uyum sağlamaları hem kendileri hem de aileleri için çok önemlidir. Bunun yanında çocuğunun bağımsızlığına yönelik umut geliştirmenin yolu birincil bakım rolü olan annelerin olumlu duygularını ve iyi oluşunu artırmaktan geçmektedir. Araştırmaya konu olacak literatür incelendiğinde bireylerin güçlü özelliklerini ve olumlu yönlerini ele alarak potansiyelini işlevsel bir biçimde kullanmasını hedefleyen pozitif psikoloji akımı, annelerin yaşadıkları psikolojik sürece ilişkin birçok yönden açıklamalar sunabilmektedir. Bu anlamda çalışmanın amacı zihinsel yetersizliği olan çocukların annelerinin psikolojik durumlarını pozitif psikoloji akımı çerçevesinde değerlendirmektir. Araştırma sonucuna göre annelerin yaşadıkları psikolojik sürecin pozitif psikoloji akımının çalışma alanlarından psikolojik iyi oluş, öz anlayış, umut ve iyimserlik gibi kavramlarla ilişkili olduğu görülmüştür. Bu anlamda araştırmanın son bölümünde ilgili kavramları konu alan teorik çalışmalar ve kavramlar üzerinde etkililiği kanıtlanmış deneysel programlar sunularak önerilerde bulunulmuştur.

Araştırmanın amacı özel gereksinimli çocuğu olan annelerin mutluluk korkusu ile şükran düzeylerini sosyo-demografik değişkenler açısından incelemek ve mutluluk korkusu ile şükran düzeyleri arasındaki ilişkilerin belirlenmesidir. Bu araştırma kapsamında İstanbul’da ikamet eden, zihinsel yetersizliği veya otizm tanısı olan çocuğa sahip 312 anne çalışma grubunu oluşturmaktadır. İlişkisel tarama modelinin kullanıldığı bu araştırmada çalışma grubunun Mutluluk Korkusu düzeylerini ölçmek amacıyla Demirci vd., (2016) tarafından Türkçe’ye uyarlanan Mutluluk korkusu ölçeği, Şükran düzeylerini ölçmek amacıyla ise Kardaş ve Yalçın (2019) tarafından geliştirilen Şükran ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın bulgularına ilişin analizler SPSS 17 paket programı kullanılarak yapılmıştır. Analiz kısmında gruplar arası karşılaştırmalarda bağımsız örneklem T testi ve ANOVA testi farklılıkların hangi yönde gerçekleştiğini belirlemek amacıyla da Tukey testi kullanılmıştır. Katılımcıların şükran düzeyleri ve mutluluk korkusu düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla Pearson Momentler katsayısı kullanılmıştır. Bunun yanında, katılımcıların şükran düzeyinin mutluluk korkusu düzeyleri üzerindeki etkiyi belirlemek amacıyla da çoklu regresyon analizi kullanılmıştır. Özel gereksinimli çocuğu olan annelerin şükran düzeyleri ve mutluluk korkusu düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelendiği bu araştırmada hem sosyo-demografik değişkenlere göre hem de değişkenler arasındaki ilişkilere göre anlamlı sonuçlar elde edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre annelerin mutluluk korkusu ve şükran düzeylerinin yaş, ekonomik durum, öğrenim durumu, çocuk sayısı değişkenleri açısından farklılaştığı, şükran düzeyleri ile mutluluk korkusu düzeyleri arasında da negatif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür.