Bu çalışmanın amacı Balkan ülkeleri içinde en fazla Türk nüfusu barındıran Bulgaristan’daki Türkçe öğretimini tarihsel olarak ele almak ve Bulgaristan’da 1992 yılı ve 2019 yıllarında basılan ilköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitaplarını biçim ve içerik açısından irdelemektir. Bulgaristan’daki Türkçe öğretimi sürecini geçmişten günümüze: Tanzimat Öncesi, Tanzimat Sonrası, Prenslik, Krallık, Komünizm ve Demokrasi Dönemi olmak üzere altı başlık altında sınıflandırmak mümkündür. Araştırmamızda bu dönemlerde yürütülen eğitim politikaları ve karşılaşılan sorunlar ayrıntılı bir biçimde dile getirilmiştir. Özellikle ders kitabı meselesi ve Bulgar devlet makamlarının yaratmış olduğu sorunlar araştırılarak incelenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın giriş bölümünde Bulgaristan’daki Türkçe eğitimin temellerinin atıldığı Osmanlı Döneminden başlayarak günümüze kadar Türkçe eğitim sisteminin ayrıntılı incelenmesine yer verilmiştir. Ardından 1992 yılında özel bir kanunla basılan ilköğretim ikinci kademe ders kitapları ile 2019 yılı ilköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitapları incelenerek karşılaştırılmıştır. Yerel kaynaklar aracılığıyla elde edilen kitapların ilk olarak künyeleri verilmiş daha sonra biçim ve içerik özelliklerine bakılmıştır. Çeşitli açılardan incelenen ilköğretim ikinci kademe ders kitaplarının genel değerlendirilmesi sonuç bölümünde yapılmıştır. Çalışma bulgularından 1992 yılı ders kitaplarının güncelliğini yitirmesinin yanında çağdaş dil öğretiminden de geri kaldığı saptanmıştır. 2019 yılında basılan ve günümüzde okutulan ders kitaplarının ise geleneksel eğitim anlayışının dışına çıkamadığı ve eğitim-öğretim yeterlilikleri açısından oldukça zayıf olduğu tespit edilmiştir.

ÖZ: Ağızlar, bünyelerinde barındırdıkları çeşitli ses ve şekil özellikleriyle kullanıldıkları dildeki kelimelerin değişimini ve gelişimini göstermede belirleyici bir rol oynamaktadır. Yazı dilinde yer almayan birçok ses, şekil ve kelime ağızlarda karşımıza çıkabilmektedir. Çalışma alanımız olan Eski Cuma ili ve yöresi de köklü tarihî geçmişi, içinde barındırdığı kültürel özellikleri itibarıyla Türk dili ve kültürüyle bağlantılı pek çok özelliğin yaşatıldığı bölgelerden biridir. Çalışmamızda Eski Cuma ili ve yöresi ağızlarında yer verilen söz varlığı unsurları ortaya konmuştur. Bölgede 17 köy üzerinde derleme yapılmış, 40 metin elde edilmiş ve bu metinler üzerinde gerekli incelemeler yapılarak metinlerdeki söz varlığı unsurları tespit edilmiştir. Araştırma kapsamında bölgede kullanılan isim ve fiil türünden kelimelerin on ve üzerinde olanları çalışmaya dâhil edilmiş, bunun yanında yöre halkının kullandığı deyim, ikileme, kalıp söz ve yabancı kelime kullanımları saptanmıştır. Ayrıca, metinler üzerinden tespit edilen bu söz varlığı ögelerinin Türkiye Türkçesi ve ağızlarıyla müşterek olanları belirtilerek karşılaştırılması yapılmıştır. Bunun yanı sıra bölgeye has bir söz varlığının olduğu da görülmüş ve bununla ilgili örneklere de yer verilmiştir.