No abstract

In this study geomorphological features of Uludere Basin and the factors that are effective on gaining these features have been determined using morphometric indices. Morphometric analyses have been obtained from digital elevation model produced by the digitization of 1/25000 scale maps. In this study profile, slope, aspect, hipsographic analyses, relative reliefs and elevation frequency analysis have been done. Tectonic lines have determined the slope distribution, and the slope values in the west of the basin have increased accordingly. Active fault's cutting the basin in NW-SE direction has led to a difference in aspect between hillsides. Tectonism has caused the NNW-SSE hillsides to cover large areas in the field. A large number of small streams feeding the river basins take their sources from sharp hillsides and these streams have been offset due to the tectonic movements. Basin's tectonically oriented has enabled it to gain a shape, as a result of this the area feeding the stream from the east has expanded. Uludere draining the basin's streams indicates the feature of a subsekant stream because it has settled on tectonic lines. According to the elevation frequency analysis, in the basin, where relative relief goes up to 538 m in the west and falls below 100 m in the east, the most repeated elevation range is between 2600-2700 m and this is thought to be caused by young tectonic movements. The decline in relative relief in the east of the basin is related to the volcanic plains covering large areas. Noticeable elevation differences and asymmetry in transverse profiles indicate that the effect of tectonics is obvious on basin's taking a shape and that the basin is in its early phase.

Solaklı havzası; doğal karakterinden kaynaklı tehlike ve riskler taşır. Havza da Eğim değerlerinin yüksek oluşu, şiddetli ve ekstrem yağış değerleri, hidrografik özellikler, litoloji ve antropojenik baskıların birlikteliği heyelanları daha sık görülen, ekonomi ve toplum üzerinde daha yıkıcı etkileri olan bir afete dönüştürmüştür. Havzada heyelan envanter çalışmaları olmasına karşın heyelan riskini azaltabilecek çalışmalar az yada eksiktir. Bu çalışma bu eksikliğin giderilmesine katkı sağlayacaktır. Solaklı havzasında heyelana neden olan parametrelerin heyelan üzerindeki etki oranlarının belirlenmesi, bu parametrelerin çakıştırılmasıyla oluşturulacak sonuç haritalarıda (Heyelan duyarlılık, Yerleşim yeri heyelan risk haritası) göz önünde bulundurarak havzanın heyelan oluşturma potansiyelinin ortaya konması, heyelana karşı riskli yerleşmelerin mekansal dağılımının değerlendirilmesi, ilgili kurum ve kuruluşlara havzada heyelan risklerin azaltılmasına katkı sağlaması amaçlanmıştır. Bu çerçeve de topoğrafik parametreler (yükseklik, eğim, bakı, drenaj yoğunluğu, akarsuya uzaklık, topoğrafik nemlilik indeksi, profil eğriliği) litoloji yola yakınlık ve yağış verilerinin heyelana duyarlı alanların mekansal dağılışı üzerine etkilerini belirlemek için kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlar bir heyelan duyarlılık haritası geliştirmek için frekans oranı tekniğinde kullanılmıştır. Havzanın % 35'lik kısmına denk düşen saha çok düşük ve düşük duyarlılığa sahipken % 33'lük kısmı yüksek ve çok yüksek duyarlılığa sahip alanlara karşılık gelmektedir. Solaklı havzasının heyelan duyarlılık haritası ROC Eğrisi kullanılarak doğruluk değerlendirmesi yapılmıştır. Buna göre Solaklı havzasının duyarlılık haritasının 0,73 doğruluğa sahip olduğu görülmüştür. Havzada yapılan heyelan analizleri ve değerlendirmeleri yerel makamlara heyelan risk yönetiminin gerçekleştirilmesine katkı sağlayacaktır. Havzada yapılan heyelan çalışmaların artması havzadaki nüfusun heyelan riskine karşı tedbir alması açısından önem arz etmektedir.

Kırşehir İli sınırları içerisindeki tek sulak alan olan Seyfe Gölü; Türkiye´nin “A” Sınıfı Sulak Alanları arasında yer almaktadır. Kızılırmak’ın kolları arasında parçalanmamış platoluk bir alanda bulunan Seyfe Kapalı Havzası, 152.200 ha alan kaplar. Havzada 10.700 ha’lık saha 26.08.1990 tarihinde Tabiatı Koruma Alanı, 23.585 ha´lık alan 1989 yılında 1. Derece Doğal Sit Alanı, 10.700 ha’lık alan ise 1994 yılında RAMSAR Sözleşmesi listesi’ne dahil edilmiştir. Bu çalışmada; Türkiye´nin on iki sulak alanından biri olan Seyfe Gölü ve çevresinin doğal ortam özelliklerinin araştırılması amaçlanmıştır. Havzanın jeolojisi, jeomorfolojisi, iklimi, toprak ve bitki örtüsü ve hidrografik özellikler incelenmiştir. Havza kurak ve yarı kurak iklim bölgelerinin en karakteristik şekilleri olan bolson, playa ve birikim glasiler veya etek düzlüklerinden meydana gelmiştir. Playanın en karakteristik şeklini Seyfe Gölü oluşturur. Göl alanını belirgin bir kuşak şeklinde, etek düzlükleri kuşatır. Bu eğimli etek düzlükleri veya glasiler, birdenbire bolsonların alt yamaçlarına bağlanır. Havza, yağışlarla ve sınırlı sayıdaki kaynaklarla beslenmektedir. Yağış miktarında dönem dönem değişiklikler olsa da havzada uzun yıllar yağış ortalaması 379.6 mm civarındadır. Buharlaşma ve terleme ile su kaybeder. Bu yüzden kurak olan dönemlerde göl bariz bir şekilde daralırken, yağışlı dönemlerde yani kış ve ilkbahar mevsimlerinde göl aynası geniş alana yayılmaktadır. 1970’li yıllarda gölün tüm çevresini dolaşan bir drenaj tamamlanmıştır. Bu drenaj daha sonra, yarattığı olumsuzluklar nedeni ile iptal edilmiştir. Bozkır alanın tarıma açılmasını amaçlayan bir sulama projesi planlanmış ancak bölge 'Tabiatı Koruma Alanı" ilan edildikten sonra bu çalışmalar durdurulmuştur. Devlet Su İşleri tarafından (DSİ), 1987 yılında hazırlanan daha sonra 2003 yılında revize edilen "Seyfe Havzası Ekoloji Koruma Projesi" hazırlanmıştır.