No abstract

SAŽETAKBiomasa se smatra izvorom energije sa najvećom perspektivom kako u pogledu smanjenja emisije gasova staklene bašte, tako i zbog ograničenih resursa fosilnih goriva. Zbog toga se u poslednjih nekoliko godina intenzivno radi na razvoju tehnologije cigaretnog sagorevanja koja bi omogućila korišćenje bala poljoprivredne biomase različitih veličina i oblika i čijim sagorevanjem se proizvodi energija. U Srbiji biomasa ima ogroman potencijal, dostupna je u mnogim oblicima i može se dobiti iz različitih izvora. S druge strane, upravo ova raznolikost je čini kompleksnim gorivom za proizvodnju energije. Tehnologija cigaretnog sagorevanja primenjuje se već skoro čitavu deceniju u postrojenju koje se nalazi na poljoprivrednom dobru PKB i koristi se za zagrevanje plastenika. S obzirom da će se u zakonskoj regulativi uvesti praćenje i kontrola sadržaja isparljivih i delimično isparljivih organskih jedinjenja koja se emituju pri sagorevanju biomase, a u koje spadaju i policiklični aromatični ugljovodonici, neophodno je da se razvije metoda kojom bi se njihovo prisustvo moglo detektovati. Za razdvajanje i detekciju PAHova u ekstraktima letećeg pepela poljoprivredne biomase korišćena je metoda GC/MS. Ustanovljeno je da od 16 prioritetnih PAHova, samo poslednja tri (indeno(1,2,3-c,d)piren, dibenzo(a,h)antracen i benzo(g,h,i) perilen) nisu detektovani u pepelu uzetog iz ciklona.Ključne reči: leteći pepeo, poljoprivredna biomasa, identifikacija, PAHovi, GC/MS. 1. UVOD U današnje vreme, neophodna je sve intenzivnija upotreba obnovljivih izvora energije iz nekoliko razloga (De Wit and Faaij, 2010, Saidur et al. 2011). Jedan od razloga je činjenica da se resursi fosilnih goriva smanjuju, što dovodi do povećanja njihove cene, a drugi, ne manje bitan, proističe iz težnje da se redukuje emisija CO 2 . Biomasa se smatra glavnim izvorom obnovljive energije u Srbiji. Potencijal poljoprivredne biomase u Srbiji je 60% u odnosu na ukupnu biomasu, međutim njeno korišćenje kao goriva skoro da je zanemarljivo (Repić et al. 2013). U poređenju sa fosilnim gorivima, pri sagorevanju biomase dolazi do znatno niže emisije CO i ukupnog organskog ugljenika (TOC), što predstavlja prednost upotrebe biomase kao goriva. Poljoprivredna biomasa uglavnom je Marinković Ana i sar. (2017): Identifikacija pahova u pepelu poljoprivredne biomase metodom gc/ms . Savr. polj. tehn. 43(3): 91-100.

Despite many benefits of agricultural biomass utilization as an energy source, there are certain disadvantages such as the possible high emission of nitrogen oxides (NOx). NOx emission represents one of the key challenges for agricultural biomass use as a fuel. The experimental denitrification chamber was used to evaluate the impact of initial NO content, NH3:NO molar ratio, flue gas temperature, and the temperature difference between two denitrification chamber sections on NOx reduction using ammonia aqueous solution. The optimization of experimental conditions was done in the NO concentration range from 200 to 800 ppm, NH3:NO molar ratios from 0.31 to 3 and second chamber section temperature range from 770 to 867?C. The denitrification process under controlled conditions is the starting point for the optimization of the secondary denitrification technique of selective non-catalytic reduction (SNCR) process on real-scale plants combusting biomass or any other fuels with increased NOx emission.

Lignite and coal waste used as feed fuels in thermal power plants (TPPs) and semi-industrial fluidized bed boiler (FBB), as well as their representative fly ashes (FAs), were examined. Fly ashes were compared employing anions and cations content in correspondent water extracts, trace elements and polycyclic aromatic hydrocarbon concentrations, as well as health risk assessments of substances known to be of concern for public health. Fluoride and sulfate contents in water extracted FAs are far below the legislation limits for waste, classifying all investigated FAs as non-hazardous. Among investigated trace elements, Cd content is the lowest, while Mn content is the highest. The highest enrichment ratios are noticed for As, Pb, Hg, Cu, V and Cr. The results indicate that total PAHs content is elevated in FA from the combustion of coal waste (AFB), with fluoranthene prevailing. The cancer risk of As and the non-cancer risk of As and Ni in some FAs surpass their respective permissible limits. The incremental lifetime cancer risk of an adult population indicates a potential PAHs risk in AFB, whereas all other fly ashes are within safe limits.

SAŽETAKS obzirom da biomasa predstavlja izvor energije sa najvećom perspektivom (i zbog stalnog smanjenja resursa fosilnih goriva i sa aspekta smanjenja emisije gasova staklene bašte), poslednjih godina se intenzivno radi na razvijanju tehnologije koja bi omogućila korišćenje poljoprivredne biomase za proizvodnju energije. Već čitavu deceniju tehnologija cigaretnog sagorevanja primenjuje se u postrojenju koje se koristi za zagrevanje plastenika na poljoprivrednom dobru PKB. Pri sagorevanju biomase emituju se brojna isparljiva i delimično isparljiva organska jedinjenja u koja spadaju i policiklični aromatični ugljovodonici (PAH-ovi). Sa aspekta zaštite zdravlja ljudi i životne sredine, neophodno je da se prati koncentracija ovih jedinjenja, a da bi to bilo moguće, da se razviju metode pogodne za njihovu ekstrakciju iz pepela, kao i za detekciju i kvantifikaciju. U tom cilju optimizovane su i razvijene metode za pripremu i analizu uzoraka pomoću tečnog hromatografa sa spektrofotometrijskim detektorom (LC/DAD). Ključne reči: Poljoprivredna biomasa, pepeo, cigaretno sagorevanje, PAH-ovi, LC/DAD, kvalitativna i kvantitativna analiza.