According to the ecological model, all sexual activity results from experiences gathered during the biologically based process of socialization. Therefore, analysis of the impact that visual impairment has on the psychosexual functioning of adolescents should consider not only the functional aspect but mainly the sociocultural aspect. Specific upbringing and education conditions in childhood and adolescence (e.g.: compulsory schooling in a special center - often in a live-in environment, parental overprotectiveness, lack of or unadapted sexual education curricula, etc.) may hinder learning of typical interpersonal interaction patterns and delay one’s sexual identification process. The limited range of social experiences may result in a low mentalization of the need, and, in consequence, a lack of its stimulation, which manifests itself, for instance, in a lower frequency of autoerotic behaviors among blind adolescent boys as compared to their nondisabled peers. Moreover, a lowered self-esteem and sense of interpersonal attractiveness relating to the lack of acceptance of one’s disability, awareness of being dependent on others, and negative reactions of people around which are based on false beliefs about blind people’s sexuality can also make it difficult to build close relationships and form emotional and sexual bonds. A review of studies on the sexuality of blind and visually impaired adolescents does not allow unambiguous conclusions to be drawn about the course of this group’s development. The data collected are generally descriptive in nature and do not fully reflect the specificity of sexual functioning in the whole population of adolescents with visual impairments as, frequently, the studies were conducted with small samples and did not take into account different types and severity of visual impairment. Also, discrepancies in the findings relating to individual aspects of psychosexual development may be due to differences in instruments used by researchers as well as to the sociocultural nature of the approach to sexuality that is specific to the country where the study was carried out.

No abstract

Streszczenie: Tekst składa się z dwóch podstawowych części. W pierwszej zawarto teoretyczną analizę wpływu wrodzonej niepełnosprawności progresywnej na bieg życia, ze szczególnym zwróceniem uwagi na takie obszary, jak edukacja i funkcjonowanie społeczne. W drugiej zaś opisano indywidualny przypadek przebiegu edukacji osoby z postępującą słabowzrocznością na tle przemian polityczno-społecznych, jakie miały miejsce w Polsce w ostatnich czterech dekadach.Słowa kluczowe: niepełnosprawność wzroku, utrata wzroku, edukacja, rehabilitacja WprowadzenieWspółczesna krajowa przestrzeń edukacyjna charakteryzuje się różnorodnością form, w jakich może być realizowane kształcenie uczniów z niepełnosprawnością. Kształcenie specjalne, traktowane jako specjalistyczna usługa edukacyjna, może odbywać się zarówno na terenie placówek specjalnych i integracyjnych, jak i w tzw. szkołach głównego nurtu (edukacja włączająca). Od czasu utworzenia pierwszych szkół specjalnych przeznaczonych dla uczniów z określonym rodzajem niepełno-sprawności kształcenie specjalne uległo znacznym przeobrażeniom ilościowym i jakościowym (Chrzanowska 2015;Marcinkowska 2015). W przypadku edukacji uczniów z niepełnosprawnością wzroku zauważalny jest stały wzrost liczby uczęsz-czających do szkół integracyjnych i ogólnodostępnych, przy czym dotyczy on głównie dzieci słabowidzących. Widoczne są także przeobrażenia w celach i funkcjach specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych dla uczniów z tym typem dysfunkcji, związane ze zmianami w populacji podopiecznych (wzrostem liczby uczniów niewidomych i słabowidzących z dodatkowymi niepełnosprawnościami) oraz narastającą potrzebą udzielania profesjonalnego wsparcia tyflopedagogicznego nauczycielom i uczniom z placówek ogólnodostępnych (Czerwińska 2014b).

Nabycie niepe³nosprawnooeci wzroku w póŸnej doros³ooeci a ryzyko zgonu -przegl¹d badañ Nabycie niepe³nosprawnooeci wzroku w wieku senioralnym wywo³uje szereg negatywnych nastêpstw w sferze fizycznej, psychicznej i spo³ecznej, prowadz¹c do obni¿enia poziomu jakooeci ¿ycia. Liczne badania wykaza³y wy¿szy wskaŸnik oemiertelnooeci woeród seniorów trac¹cych wzrok. W eksploracjach dotycz¹cych ró¿nych populacji pacjentów dowiedziono, ¿e niepe³nosprawnooeae wzroku zwiêksza ryzyko zgonu, zarówno bezpooerednio, jak i w sposób pooeredni, poprzez niekorzystny wp³yw na wskaŸniki dotycz¹ce stanu zdrowia fizycznego i samopoczucia psychicznego. Mechanizmy le¿¹ce u podstaw tego zjawiska nie zosta³y w pe³ni rozpoznane i ze wzglêdu na du¿e znaczenie spo³eczne problemu wymagaj¹ dalszych analiz badawczych.S³owa kluczowe: niepe³nosprawnooeae wzroku, utrata wzroku, póŸna doros³ooeae, oemiertelnooeae Acquiring visual impairment in late adulthood and the mortality rate -a research review Acquiring visual impairment in senior age results in a number of negative implications in the physical, psychological and social spheres which lead to a decrease of the quality of life. Numerous studies have shown a higher mortality rate among seniors who are losing vision. The studies of various patient populations have proved that visual impairment increases the risk of death, both directly and indirectly, through the negative effect it has on the indicators of physical condition and psychological wellbeing. The mechanisms determining this phenomenon have not been sufficiently recognized yet and need further investigations due to the high social significance of the problem.

The article is a direct outcome of a discourse aimed at exchanging experiences and views in the area of education and rehabilitation for people with disabilities in Poland and Hungary, undertaken as part of scientific cooperation between universities which deal with the issues of special education among others. The authors attempt to perform and present a comparative analysis of current academic solutions for students with disabilities in both countries. Similarities and differences in the solutions discussed, especially problematic areas currently showing in the educational systems, constitute the basis for further discussion and research aimed at developing best practices that would ensure quality education for children and adolescents with disabilities.