Soil structure is an important physical property of soil and has a great impact on the environment and agriculture. Dry aggregate size distribution and related soil structure indices are essential parameters in understanding the structural state of the soil. This study was conducted to determine the effects of different soil types and land uses on structure parameters and to relate them to selected soil properties. The investigation was performed on five soil types (Arenosols, Fluvisols, Chernozems, Gleysols and Solonetz), each from three different locations and under three different land uses (cropland, meadow and forest), so that a total of 135 undisturbed soil samples were collected. Dry sieving analysis was performed to obtain eight aggregate size classes (ASCs) (>10, 10-5, 5-3, 3-2, 2-1, 1-0.5, 0.5-0.25 and <0.25mm). The results suggest a highly significant impact of soil type on all ASCs and structure indices. Land use has a highly significant impact on the >10, 5-3 and 3-2 mm ASCs. Chernozems and Gleysols have more favorable structure than Arenosols, Fluvisols and Solonetz. Long term cultivation leads to the deterioration of soil structure and the formation of clods. Forest soils have a significantly better structure than soils under meadows and croplands. The application of principal component analysis and regression models identifies water retention at -33 kPa, bulk density and pH value as for the most important factors in predicting dMWD and dGMD.

SAŢETAKOrganska proizvodnja je karakteristiĉna po pozitivnom uticaju na zemljište i ţivotnu sredinu. Sabijenost zemljišta predstavlja jednu od osam glavnih pretnji degradaciji zemljišta. Penetrometrijski otpor konusa i zapreminska masa se koriste kao pokazatelji stepena sabijenosti zemljišta. Cilj ovog rada je bio da se odrede efekti organske i konvencionalne proizvodnje na parametre sabijenosti zemljišta.Istraţivanja su sprovedena na 8 lokaliteta na Poljoprivrednom gazdinstvu porodice Letić u Ĉeneju na karbonatnom ĉernozemu. U sistemu organske proizvodnje su bili blitva, mrkva i rotkvica u zaštićenom prostoru, na otvorenom polju pšenica i jabuka, kupus i tikva. Pšenica gajena konvencionalnom tehnologijom na otvorenom polju nalazila se odmah pored pšenice koja je gajena tehnologijom organske proizvodnje. UtvrĊeno je da su vrednosti zapreminske mase zemljišta u organskoj proizvodnji uglavnom niţe od granice maksimalno dozvoljene sabijenosti od 1.35 g cm -3 , dok je vrednost u konvencionalnoj proizvodnji pšenice bila viša znatno viša od te granice. U organskoj proizvodnji pšenice penetrometrijski otpor je bio znatno niţi u oraniĉnom sloju u odnosu na konvencionalnu proizvodnju pšenice.U organskoj proizvodnji jabuke i kupusa penetrometrijski otpor je viši u površinskom sloju u odnosu na proizvodnju ostalih kultura kod kojih su vrednosti vrlo sliĉne.Kljuĉne reĉi: organska poljoprivreda, sabijenost zemljišta, zapreminska masa UVODPoslednjih godina sve se ĉešće spominje organska poljoprivreda i njen pozitivan uticaj na ţivotnu sredinu. Organska (biološka, ekološka) proizvodnja zasniva se na osnovnim biološkim naĉelima uz ekološko (domaćinsko) korišćenje prirodnih resursa i poštovanje svih elemenata zaštite ţivotne sredine (Lazić i Malešević, 2014). Tehnologija organske proizvodnje podrazumeva veliko angaţovanje ljudske snage u tehnološkim