Contra legem Sarracenorum written by the Dominican Riccoldo da Monte di Croce was considered one of the most influential medieval Christian anti-Islamic polemics. The treatise was devoted to criticism of the Quran, which was also reflected in the way Muhammad was presented there. It offers an image of the prophet that is rather blurry considering that the author’s focus is on the contents and the form of the book. Despite that, at least three distinct categories regarding the image of Muhammad can be distinguished in Contra legem Sarracenorum. He was portrayed, first and foremost, as a heresiarch, as a false prophet (most of the information about the prophet included in this work is used to support that view), and simply as an evil man. The image of Muhammad outlined by Riccoldo is largely dependent on the contents of the Mozarabic polemic treatise Liber denudationis, which the author used profusely. Muhammad is present in Contra legem Sarracenorum mainly in an indirect way as the creator of the teachings contained in the Quran. Generally speaking, in this specific aspect, one cannot speak of constructing an image of the prophet because in these fragments, the polemic conducted by Riccodlo focuses not so much on the person of Muhammad as on the contents of the book ascribed to him, in isolation from the creator.

Artykuł dotyczy obrazu Longobardów w Liber Pontificalis, kronice pontyfikatów papieży, reprezentującej punkt widzenia biskupów Rzymu i ich otoczenia. W biogramach papieży z końca VI w. Longobardowie pojawiają się stosunkowo często, jako najeźdźcy pustoszący Italię. Jednak ze względu na ogólnie lakoniczny i sprawozdawczy charakter tych vitae informacje dotyczące ludu są krótkie i pozbawione wyraźnych cech retorycznych. W biogramach z VII w. Longobardowie są nieobecni. Związane jest to najprawdopodobniej z faktem, że w tym czasie przestali stanowić dla Rzymu bezpośrednie zagrożenie. Longobardowie stali się ponownie przedmiotem zainteresowania autorów biogramów papieży w VIII w., wraz ze wznowieniem longobardzkiej presji militarnej. Biogramy z tego okresu są bardzo rozbudowane literacko i skupiają się głównie na poczynaniach władców longobardzkich. Obraz królów jest dość zróżnicowany, choć wszyscy traktowani są jako zagrożenie dla Stolicy Apostolskiej. W przypadku Liutpranda odnotowywane są jednak także elementy, które stawiają go w pozytywnym świetle. Podobny jest wizerunek Ratchisa. W skrajnie negatywny sposób przedstawiony został Aistulf, dążący otwarcie do zdobycia Rzymu. Wypadkową wizerunków Liutpranda i Aistulfa jest natomiast obraz ostatniego longobardzkiego króla – Dezyderiusza. Słuszne jest twierdzenie, że za negatywny obraz Longobardów w tym okresie odpowiada w pewnym stopniu brak wcześniejszych intensywnych kontaktów między nimi a papiestwem, potęgujący poczucie obcości i pamięć o zagrożeniu, jakie stwarzali pod koniec VI w. Wydaje się jednak, że kluczowym czynnikiem, wpływającym na wizerunek Longobardów w Liber Pontificalis, była po prostu konieczność przedstawienia w jak najlepszym świetle kolejnych papieży i podejmowanych przez nich działań, co odbywało się kosztem stanowiących zagrożenie Longobardów.

-

No abstract

Borders of the Papal State in the Second Half of 8 th Century in the Light of Early SourcesIn 756 as the result of donation made by frankish king Pepin papacy formally controlled duchy of Rome, part of former exarchate of Ravenna (earlier directly submitted to Ravenna), larger part of duchy of the Pentapolis and probably duchy of Perugia. Papacy claimed belonged to Lombards territory of plenaria iustitiae (part of Pentapolis and duchy of Ferrara) as well. In 765 king Desiderius transfered to papacy not plenaria iustitiae but some parts of Tuscany, duchy of Benevento and duchy of Spoleto. In 774 took place frankish intervention which destroyed lombard kingdom. Frankish king Charlemagne conveyed to pope Hadrian I new territories (lombard Tuscany, Corsica, Spoleto, Benevento, Istria, Veneto) and confirmed old donations. However the pope had not possibility to really take over these lands. In 781 as the recompensation king conveyed to Hadrian southern part of Lombard Tuscany, territory of Sabina, part of Campania and confirmed territories in exarchate and Pentapolis. Corsica, Sardinia and Sicily were added as well. In 787 papacy received next part of Campania. Determination of the shape of the territories practically controlled by the pope is very difficult because in many lands there were problems with introduction of real papal reign. Politeja 1(58)/2019Maciej Dawczyk ZAŁOŻENIA WSTęPNE I BAZA ŹRÓDŁOWA Celem artykułu jest przede wszystkim próba rekonstrukcji zakresu terytorialnego posiadłości papiestwa w VIII w. na podstawie wczesnych źródeł historycznych (do lat 20. VIII w.), zawierających szczegółowe wykazy miejscowości i obszarów, które znajdować się miały pod kontrolą Stolicy Apostolskiej lub do których papiestwo rościło sobie pretensje. By prezentowana problematyka była zrozumiała, niezbędne jest jednak również przedstawienie procesu formowania się niezależnego Państwa Kościelnego oraz uwarunkowań politycznych, które wpływały na kształtowanie się jego granic. Stanowiąca podstawę rozważań baza źródłowa nie jest szeroka, dostarcza jednak obszernych informacji. Pominięte zostały późniejsze spisy terytoriów przynależnych Stolicy Piotrowej (np. zawarty w Privilegium Ottonianum), ze względu na swą wtórność wobec źródeł wcześniejszych bądź nikłą adekwatność do realiów omawianego w artykule okresu.Jako pierwsze źródło wymienić można kronikę pontyfikatów papieży znaną jako Liber Pontificalis 1 . Stanowi ona zbiór biogramów biskupów Rzymu od czasów św. Piotra po 891 r., tworzonych przez anonimowych autorów wywodzących się z kręgu kurii rzymskiej. Liber Pontificalis w pierwotnej wersji (do dziś zachowało się kilka redakcji) skompilowano w czasach Feliksa IV (526 -530) albo Grzegorza Wielkiego (590 -604), a następnie biogramy papieży tworzone były na bieżąco, najczęściej tuż po śmierci danego pontyfika. Źródło to ma charakter dość tendencyjny, jego twórcy byli bowiem podwładnymi papieży i przyjmowali zawsze punkt widzenia przychylny Rzymowi. Zawarte w nim informacje dotyczące treści porozumień kształtujących terytorium Pań...