Artykuł poglądowy/Review article S t r e s z c z e n i eŚwiadome śnienie (lucid dreaming -LD) to taki rodzaj snu, w którym śniący ma świadomość tego, że śni (doświadcza marzenia sennego). Świadomość uzyskaną podczas LD określa się jako dwumodalną, ponieważ zawiera cechy świadomości pierwszorzędowej, takie jak percepcja, emocje, oraz świadomości drugorzędowej, takie jak samorefleksja, zdolność do myślenia abstrakcyjnego czy metapoznanie. Celem pracy jest scharakteryzowanie świadomego śnienia oraz wskazanie jego neurokorelatów na podstawie danych polisomnograficznych i uzyskanych metodami neuroobrazowania. Dotąd w tym obszarze przeprowadzono niewiele badań, a ich wyniki nie dają spójnego obrazu aktywności mózgu związanego z tym fenomenem. Wyniki badań elektrofizjologicznych wskazują, że świadome śnienie w porównaniu z nieświadomym śnieniem (non-lucid dreaming -nLD) jest związane z większą mocą w wyższych pasmach: gamma w obszarach kory czołowej oraz beta w obszarach kory ciemieniowej, a także spadkiem mocy w niskich częstościach delta oraz theta. Również dane neuroobrazowe pokazują silniejszą aktywację obszarów mózgowych związanych z siecią czołowo-ciemieniową, w szczególności grzbietowo-bocznej kory przedczołowej (dorsolateral-prefrontal cortex -DLPFC) czy przedklinka podczas LD w porównaniu z nLD. Aktywność tych obszarów ściśle wiąże się z procesami świadomościowymi, metapoznaniem, wglądem oraz regulacją emocji, co mogłoby wskazywać, dlaczego w trakcie LD nie tylko dochodzi do uświadomienia sobie tego, że śnimy, lecz także kontrolowania poznawczego czy emocjonalnego treści marzeń sennych. Niemniej świadome śnienie to zjawisko, które jest badane od niedawna i ze względu na dużo niewiadomych wynikających z trudności metodologicznych potrzeba nowych badań w celu potwierdzenia dotychczasowych wyników.