The subject of the analysis conducted in the article is the current social and economic situation of Montenegro – one of the candidate countries for the membership of the European Union. The research problem -is important due to the fact, that the Balkan countries are an enclave surrounded on all sides by the EU Member States. On the other hand, EU Member States have awareness of the increasingly visible influence of Russia, China or Turkey in this region, which in the future may threaten the EU’s policy of stabilisation and democratisation of the region, as well as reduce the sense of security in European societies. The article aims to determine the premises that will indicate the opportunities and threats to further socio-economic development of Montenegro and its proper economic prosperity, which can lead to accession in 2025. The future of accession to the EU depends on the fulfillment of socio-economic criteria, which were partly achieved as a result of the first stage of the country’s transformation process. Montenegro can also use the experience of the past – gained as a federal state – in this process, however, on the other hand, the quality of integration with Serbia will not be a valuable experience for entering the structures of the community with great economic, social and organisational potential.

The article shows the phenomenon of evolution of the Montenegro transformation subprocess in terms of progress in the implementation of EU law, Montenegro stands out from the other countries of the former Yugoslavia seeking to join the EU or Euro-Atlantic structures. Over the next ten years we will be able to talk about the intensified transition process, taking place in Montenegro. Six years from the beginning of accession negotiations, despite the actions taken and the implementation of new solutions, the reality shows that the inhabitants of the state still do not see any progress in its functioning. The change requires above all political will, which in the long-term will allow the implementation of well-established reforms and ensure their lasting results. In this case, regional cooperation will also have a great significance in Montenegro.

No abstract

Wyroki haskiego Międzynarodowego Trybunału Karnego dla byłej Jugosławii z marca 2016 roku w sprawie Radovana Karadžića, przywódcy bośniackich Serbów, skazanego na czterdzieści lat więzienia za zbrodnie w Bośni i Hercegowinie, oraz Vojislava Šešelja, lidera skrajnych nacjonalistów, byłego wicepremiera Serbii, oskarżonego o zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości, oczyszczonego z zarzutów, ponownie przypomniały o krwawej wojnie w byłej Jugosławii Takie wydarzenia nakłaniają do zastanowienia się nad sensem tego, co stało się na początku lat 90 XX wieku, i okrucieństwem w stosunku do bliźnich Próby wyjaśnienia problemu podjęła się Karolina Kawczyńska w swej książce, zatytułowanej Dezintegracja Jugosławii. Most w Mostarzesymbol dialogu i wojny kultur Autorka, absolwentka Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im Adama Mickiewicza w Poznaniu, dała się poznać w 2012 roku na łamach "Przeglądu Zachodniego" artykułem pt Rozpad Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii W 2014 roku, nakładem Wydawnictwa Nauka i Innowacje w Poznaniu, ukazała się monografia, stanowiąca kontynuację podjętych badań nad rozpadem Jugosławii Książka, licząca 143 strony, składa się ze wstępu, czterech rozdziałów, zakończenia i bibliografii, poprzedzonych przedmową Profesor Anny Wolff-Powęskiej Rekomendacja publikacji przez wybitną historyk, politolog Uniwersytetu im Adama Mickiewicza w Poznaniu, skłania do zapoznania się z lekturą Jak pisze w przedsłowiu książki Profesor Wolff-Powęska "głównym walorem pracy Karoliny Kawczyńskiej jest jej interdyscyplinarne podejście" Autorka, pisząc książkę na temat rozpadu Jugosławii, starała się wybiec poza rys historyczny, wzbogacając go o dodatkowe obrazy, mieszając style i tworząc paralelę starego, kamiennego, białego mostu Nawiązanie w podtytule do słynnego "Mostu nad Driną" Ivo Andrića, łączącego Wschód z Zachodem i tym samym dwie części Wyszegradu, współcześnie należącego do Bośni, niegdyś łączącego światy różnych kultur i narodowości stało się trafnym zabiegiem, dzięki któremu książka może stanowić lekturę, po którą sięgną nie tylko bałkaniści, ale i osoby interesujące się historią, politologią, bezpieczeństwem, kulturoznawstwem Motyw mostu, którego jednak w książce jest trochę mało, miał przywoływać na myśl most nad Neretwą Zbudowany w 1566 roku przez tureckiego budowniczego Numara Hajrudina na rozkaz sułtana Sulejmana Wspaniałego, jako "symbol dialogu", ale i "wojny kultur", jawi się jako niemy świadek wydarzeń, które wstrząsnęły Bałkanami W trakcie konfliktu w Jugosławii, w latach 90 XX wieku ów most był świadkiem ludobójczych czynów, niszczenia dóbr kultury materialnej, a rzeka Neretwa -linią frontu, kiedy w czasie wojny w Bośni i Hercegowinie Muzułmanie i Chorwaci toczyli bratobójczą walkę W trakcie działań zbrojnych śmierć poniosło kilka tysięcy osób, zburzony został również symbol miasta -most nad Neretwą, którego zdjęcia, kojarzące się z okrucieństwem i cierpieniem, obiegły cały świat Dzięki pomocy specjalistów z całej Europy, most został ponownie oddany do użytku w...

CEL NAUKOWY: Artykuł stanowi drugi z cyklu, poświęcony karierze i działalności politycznej Milo Djukanovića. O ile w pierwszej części opisane zostały lata młodości polityka, jego dojście do władzy i realizacja celu, jakim było doprowadzenie Czarnogóry do niezależności państwowej od Serbii, tak kolejna część odsłania kulisy sławy polityka, jego powiązania biznesowe i nie zawsze przychylnie odbieraną działalność na rzecz państwa. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Przełomowym momentem w karierze Milo Djukanovića był rok 1997. Śmiałość, na jaką wówczas się zdobył, sprzeciwiając Miloševićovi, pokazała, że nie ma sobie równych. Djukanović, architekt Czarnogóry poprowadził ją ku wolności, politycznie i gospodarczo dystansując od Serbii. PROCES WYWODU: Milo Djukanović, wielokrotny premier, prezydent Czarnogóry znany z ciętej riposty, skrupulatny, inteligentny, zyskał przydomek ”Milošević w garniturze od Armaniego”. Stawiający granice w relacjach z Rosją, nie dopuszczający do ingerencji Serbii w sprawy państwa, dopilnował by Czarnogóra, w 2017 roku znalazła się w NATO i weszła na drogę zaawansowanych negocjacji akcesyjnych z UE. Oskarżany przez opozycję o oszustwa wyborcze, autorytarne rządy, wywieranie nacisków, mafijne powiązania, nazywany faszystą, przeciwnikiem Cerkwii sprawować będzie funkcje głowy państwa do 2023 roku. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Bez względu na to, co zarzuca się Djukanovićovi, jego wcześniejsze zasługi położone dla narodu i państwowości Czarnogóry, przysłaniają obraz skorumpowanego polityka. Fakt, że Djukanović i jego partia (DPS), w trakcie ostatnich wyborów parlamentarnych, po raz pierwszy od trzydziestu lat ponieśli klęskę, nie oznacza, że skończyła się „Era Djukanovića”. Nastał czas starcia, w którym do głosu, tym razem doszło kolejne już, młodsze pokolenie, w osobach m.in. Aleksy Bečića, czy Dritana Abazovića. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Polityczne trzęsienie ziemi, nowe „zbliżenie z Serbią”, zawrotne tempo zmian personalnych, nieporównywalne do żadnego z państw, które przeszły transformację polityczną i gospodarczą po upadku komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej nie wróżą niczego dobrego. Mogą negatywnie odbić się na bezpieczeństwie wewnętrznym państwa, negocjacjach z UE i walce z pandemią.