No abstract

Celem artykułu jest identyfikacja etycznych napięć pomiędzy poznawczą funkcją nauki, humanitarnymi przyczynami podejmowania pracy badawczej i jej praktycznymi celami w badaniach prowadzonych wśród przymusowych migrantów. Różnice pomiędzy badaczami i badanymi w wymiarach statusu społecznego, ekonomicznego i politycznego wyznaczają wyzwania budowania relacji etycznych, rozumianych nie tylko jako spełnienie imperatywu „nie szkodzić” poprzez zapewnienie bezpieczeństwa osobom badanym i ochronę ich przed nadużyciami. W zespole złożonym z badaczy o statusie zewnętrznym i wewnętrznym wobec badanej grupy rozważamy możliwości wyrównywania niesymetrycznych relacji, tworzenia relacji opartych na wzajemnych korzyściach oraz zaangażowania badanych w proces badawczy. Źródłem refleksji jest analiza raportów badawczych oraz doświadczenia własnej pracy badawczej prowadzonej wśród przymusowych migrantów przez współautorów niniejszego tekstu.

Lata 2020 i 2021 są bez wątpienia jednymi z najtrudniejszych dla pracowników socjalnych, którzy zmuszeni zostali do pracy w warunkach pandemii COVID-19. Podstawowym zamierzeniem badawczym, jakie zostało przyjęte przez autorów, była diagnoza trudności z jakimi borykają się pracownicy socjalni podczas pracy w warunkach pandemii koronawirusa w rok po ogłoszeniu stanu pandemii w marcu 2020 r. Celami szczegółowymi badania były: diagnoza trudności występujących w pracy zawodowej pracowników socjalnych w obszarze organizacji pracy; diagnoza trudności występujących w ich pracy zawodowej w obszarze pracy z klientem bądź środowiskiem; określenie czynników ryzyka oraz poziomu postrzegania stresu w środowisku pracy. Badanie zostało przeprowadzone w oparciu o metodę wspomaganego komputerowo sondażu diagnostycznego, przy czym narzędziem stworzonym przez autorów był elektroniczny kwestionariusz ankiety oparty w głównej mierze na poprzednich badaniach. Jeśli chodzi o warunki pracy i wykorzystanie narzędzi, to wyniki badania podobne były do tych uzyskanych w 2020 r., chociaż widać wyraźny spadek znaczenia telefonu i laptopa czy komputera, co wskazywać może na niepokojące zjawisko prowadzenia pracy socjalnej bez aktywnego udziału klienta. Współpraca z przełożonymi również nie uległa poprawie, za to widać nieznaczne pogorszenie relacji w kontekście otrzymywania „wyraźnych instrukcji” od przełożonych. Intensywność kontaktu z przełożonym została określona przez badanych w podobny sposób jak rok wcześniej, przy czym narzędzia konferencyjne typu Zoom, Skype czy MS Teams, podobnie jak w zeszłym roku, mają charakter marginalny. Jeśli chodzi o wspieranie pracowników przez przełożonych, widać nieznaczny spadek odpowiedzi potwierdzających negatywną opinię na ten temat. Niepokojące wydaje się zwiększone, w porównaniu z poprzednim rokiem, obciążenie obowiązkami biurowymi oraz koniecznością bardziej intensywnego raportowania pracy przełożonym. Jak można było przypuszczać, kontakty ze współpracownikami ocenione zostały pozytywnie, podobnie jak w badaniach z 2020 r., choć współpraca z innymi służbami oceniona została raczej negatywnie. W opinii badanych na temat roli pracy zdalnej w pandemii nie uległa ona zmianie i w dalszym ciągu jest bardzo negatywna, co może świadczyć o tym, że w dalszym ciągu nie zostały wdrożone mechanizmy i procedury usprawniające pracę socjalną w warunkach pandemii. Jeśli zaś chodzi o trudności związane z wykonywaniem zadań w pracy, pracownicy socjalni w porównaniu z badaniami z 2020 r. wskazywali na brak odpowiedniego sprzętu i oprogramowania (wzrost odpowiedzi o 14%). Zdaniem badanych najważniejszą przeszkodą w podtrzymywaniu kontaktów z klientami była ich niechęć, w mniejszym stopniu był to brak sprzętu i dostępu do Internetu. Struktura odpowiedzi zbliżona jest do tych uzyskanych w poprzednim badaniu, co wskazuje na brak reakcji ze strony służb oraz osób odpowiedzialnych za organizację pomocy na sytuację osób potrzebujących wsparcia, funkcjonujących poza systemem wsparcia społecznego. Badania dokumentują również wzrost świadomości pracowników socjalnych na temat związku między dystansem społecznym i ich stanem zdrowia, a także poczucia trudności w zachowaniu równowagi między życiem prywatnym i zawodowym. Z drugiej strony można odnotować tendencję pozytywną, polegającą na zmniejszeniu się liczby badanych deklarujących negatywny wpływ pracy zdalnej na ich funkcjonowanie w rodzinie. Wśród badanych wzrosło również uczucie lęku przed zachorowaniem na Sars-CoV-2, a także poczucie, że są oni przeciążeni pracą. Dokonano także pomiaru postrzegania stresu w pracy, za pomocą Kwestionariusza Postrzeganego Stresu w Pracy (PSwP), świadomości czynników ryzyka. Stwierdzono wyższy poziom postrzeganego stresu wśród badanych pracowników socjalnych w porównaniu z wynikami uzyskanymi przez innych badaczy w warunkach przed wystąpieniem pandemii koronawirusa. Zidentyfikowano również związek między wynikiem skali PSwP a deklarowanymi czynnikami ryzyka, z którymi spotkali się badani. Analiza korelacji wykazała siłę powiązań między wynikiem skali PSwP a poziomem doświadczenia zawodowego, gdzie doświadczenie zawodowe pozytywnie wpływa na sposób postrzegania wydarzeń życiowych jako czynników stresogennych. Zidentyfikowano także związek między wynikiem skali PSwP a jakością relacji z przełożonymi i współpracownikami, gdzie rzadsze kontakty z przełożonymi wiązały się z wyższym wynikiem skali, większa częstotliwość kontaktów ze współpracownikami wiązała się zaś z niższym wynikiem skali. Podobnie rzecz się przedstawia w przypadku pomiaru poczucia przeciążenia obowiązkami zawodowymi, gdzie poczucie obciążenia obowiązkami w pracy wiąże się z wyższym wynikiem skali PSwP.

Employees of social work centres and nursing homes have to deal with the consequences of the ever-increasing coronavirus pandemic. The problems faced by social workers during the pandemic became the subject of this study. The research aim was to identify the difficulties faced by social workers in their professional work during the coronavirus pandemic which began on 20 March 2020 in Poland. The method of the study was a computer-assisted survey and the tool applied was the electronic questionnaire as well asindividual in-depth interviews . The study concerned three areas: diagnosis of difficulties occurring in the professional work of employees in the area of work organisation; diagnosis of difficulties occurring in the area of work with the client or environment; collecting opinions on possible remote work carried out by social workers in the future. The survey was conducted in late August and early September 2020 and covered 432 respondents. The data gathering was based on purposive sample where the adopted criterion was employment in a social work centre or a specialist institution connected to social work. The most important problems indicated by the respondents were: lack of appropriate tools, place, as well as procedures and instructions for remote work, lack of support of superiors, increase in the scope of administrative and office duties, and strongly limited cooperation with other services and institutions. We also formulated a set of recommendations in the following areas: equipment, work organisation, support in the area of relations with the client, coordination of social services and institutions.

The text presents positions with reference to the issue of privatization of education. The aim of this review of literature is to show the specificity and changeability of the phenomenon of the quasi-market in the international perspective. It is also a purpose of the text to present the reasoning of supporters and opponents of market solution implementation strategies. The article introduces the Polish reader to theories, issues, and positions discussed in the western humanities filling the apparent gap in the Polish literature. The text contains an analysis of current articles and books taking up issues of privatization of the education. At the same time, it attempts to systematize issues connected with the quasimarket. A new perspective is based on the effort to settle analogous changes (taking place in the Polish educational system) in the wider context of globalization processes influencing the shape of education. One of the conclusions is that the Polish educational reform was, among others, aimed at implementing market mechanisms into the domain of education. In spite of its obvious imitative character, its authors managed, at least partially, to carry out postulates of privatization of education. On the other hand, the assessment of these transformations cannot be completely unambiguous. In order to judge this phenomenon, one should take into consideration its non-economic consequences, e.g. segregation and enlargement of social inequalities.