Since 1990s, substantial changes in the role of the state in the social security schemes can be observed in the countries of the Central and Eastern Europe (CEE). While the general framework of social benefits in the CEE countries is still defined by the state, more and more often the task of provision of social security is transferred to the private entities. Such privatization of social policy makes the need for protection mechanism and some state guarantees even stronger. It is still the state that is responsible for the final outcome of social security systems so that is why governments are directly providing or indirectly creating safety mechanisms built-in the private market mechanism used for social purposes. The paper surveys various types of the protection mechanisms in selected CEE countries that exist in the important and already most privatized element of the social security system -the pension system. While describing the safety measures and possible guarantees, special attention is paid to the new forms that have been built up recently. The paper covers both mandatory and voluntary pension markets and identifies present and possible threats in the existing frameworks that can harm the social security. The paper concludes with general assessment and policy recommendations.JEL CODES : H55, G23

Celem artykułu jest syntetyczna prezentacja teorii finansów gospodarstw domowych w obszarze ekonomii, socjologii oraz psychologii. Przegląd teorii, niezależnie od dziedziny nauki, pokazuje na postępujący wzrost złożoności oraz indywidualizacji finansów gospodarstw domowych. Jednocześnie rozszerzeniu uległ zakres badań (o aspekty socjologiczne i psychologiczne decyzji podejmowanych przez i w ramach gospodarstwa domowego), co przyczynia się znacząco do lepszego odwzorowania rzeczywistości w teoriach ekonomicznych. Rozwój koncepcji dotyczących funkcjonowania gospodarstw domowych wskazuje wyraźnie na rosnące znaczenie ich finansów. Nie oznacza to bynajmniej zmniejszenia roli polityki publicznej w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa ekonomicznego gospodarstw domowych. Wręcz przeciwnie, rosnąca finansjalizacja budżetów gospodarstw domowych stawia przed polityką publiczną nowe wyzwania.Stan budżetów gospodarstw domowych coraz silniej oddziałuje na ogólną sytuację gospodarczą, a dla osiągnięcia założonego poziomu skuteczności wymagana jest większa precyzja w konstrukcji rozwiązań publicznych.

Ekonomia behawioralna w polskim systemie emerytalnymBehavioural economics in the Polish pension system The article explores behavioural aspects of pension schemes. It begins with fundamental changes in social security schemes, described as financialisation, marketisation and privatisation. These processes provided background for the development of behavioural mechanisms. However, in practise, behavioural economics is usually narrowed to the patterns which are most frequently used and which are believed to be effective. The goal of the article is to check this effectiveness. A detailed analysis of different pension schemes shows that this effectiveness differs significantly and cannot be considered as a default feature. The authors argue that certain behavioural mechanisms have already been used in the Polish pension scheme, and the effectiveness analysis shows that effectiveness depends on the framework of the decision-making process.

Informacje o naborze artykułów i zasadach recenzowania znajdują się na stronie internetowej Wydawnictwa www.wydawnictwo.ue.wroc.pl Kopiowanie i powielanie w jakiejkolwiek formie wymaga pisemnej zgody Wydawcy