No abstract

Many academic studies have been conducted in Turkey on awqaf, which is one of the integral part of Turkish and Islamic cultures. Postgraduate theses are the primary sources of these studies. In particular, doctoral dissertations are important in terms of their contributions to the field. In this study, a total of 261 postgraduate theses, including 197 master's theses and 64 doctoral theses found in the database of National Thesis Center of Council of Higher Education, were analyzed by bibliometric analysis method which is one of the quantitative analysis methods. The theses, prepared between 1984 and 2016, deal with socioeconomic and legal aspects of awqaf, as depicted by their authors. The aim of the study is to make it easier for academics and students, who are in search of topics for their thesis in the field of awqaf, to see which topics are concentrated in the literature and which ones are rare, so as to select a subject accordingly. It has been found that the theses on awqaf are mostly related to the social dimensions of awqaf of mostly Ottoman period. Findings from the study are expected to provide a road map for graduate students who will do research on waqfs.

Editörlüğü Erhan Akkaş tarafından yapılan İslami Finansın Politik Ekonomisi: Körfez Ülkeleri Uygulaması başlıklı derleme kitap, 11 farklı bölümden oluşmakta olup her bölüm alanında uzman akademisyenler tarafından yazılmıştır. Teori ve uygulama olarak iki kısımda planlanan kitabın ilk kısmında 4, ikinci kısmında ise 7 bölüm yer almaktadır. Teori kısmında, İslami finans kurumlarının ortaya çıkışı, kalkınma ile ilişkileri, sosyal refaha katkıları ve kurumsal iktisatla alakası; uygulama kısmında ise KİK üyesi olan Bahreyn, BAE, Katar, Kuveyt, Suudi Arabistan ve Umman’ın politik ekonomisi bağlamında İslami finans gelişimleri ortaya konmaya çalışılmıştır.

Salih Ülev tarafından kaleme alınan İslami Mikrofinans Uygulamaları adlı eser, yazarın “İslami Mikrofinans Programlarının Etkinliği: İksar Karz-ı Hasen Örneği” başlıklı doktora tezine dayanmaktadır. Dört bölümden oluşan kitabın ilk bölümünde genel olarak mikrofinans özelde ise İslami mikrofinansa dair kavramsal çerçeve ortaya konulmuş, ikinci bölümde İslami mikrofinans ekosistemi çeşitli ülkelerden örneklerle ele alınmış, üçüncü bölümde çalışmanın metodolojisine yer verilmiş, dördüncü bölümde ise Türkiye’de kurulan ilk İslami mikrofinans örneği olarak kabul edilen İKSAR üzerine yapılan araştırmadan elde edilen nitel ve nicel verilere ilişkin bulguların analizi yapılmıştır. Sonuç bölümünde ise elde edilen bulguların değerlendirilmesine ve İslami mikrofinans uygulamalarının daha sağlıklı bir yapıya bürünüp gelişebilmesi adına atılması gereken adımlara dair öneriler getirilmiştir

15. yüzyıldan itibaren Osmanlı coğrafyasında ilk örnekleriyle karşılaşılan para vakıfları öncesinde İslam toplumlarında insanların finansman ihtiyacını giderecek kurumsal bir yapı yoktu. İnsanlar nakde sıkıştıklarında bu ihtiyaçlarını karz-ı hasenle, bulamadıkları takdirde ise bey‘ bi’l-vefâ usulüyle gidermeye çalışıyorlardı. Ancak bu işlemi yapabilmek için de bir gayrimenkule sahip olmak gerektiği için toplumun her kesimi bu usulden yararlanamıyordu. Para vakıflarının kurulmasıyla bu kurumlar toplumun her kesimi için bir nevi finansman mekanizması işlevini de yerine getirmişlerdir. Ancak burada faizin yasak olduğu bir toplumda finansman kurumu olarak para vakıflarının sermayelerini hangi yöntemlerle işlettiği sorusu gündeme gelmektedir. Bu soruya para vakıflarının muhasebe kayıtlarından hareketle cevap verecek olursak muamele-i şer‘iyye, istiğlâl ve ferâğ bi’l-istiğlâl yöntemleriyle işlettiklerini söylemek mümkündür. Her ne kadar bazı vakfiyelerde vakfın sermayesinin mudarebe veya bidaa gibi usullerle işletilmesinden bahsedilmiş olsa da bu usullerin mütevelliler tarafından hiç kullanılmadığı anlaşılmaktadır. Zira bu usuller diğerlerine nazaran daha riskli ve uzun zamanlı olmaları hasebiyle vakıfların ihtiyaçlarını giderme ve hizmetlerini yerine getirme hususunda elverişli değildiler. Buna ilaveten para vakıflarının tüketimin yanında küçük çaplı üretimi de finanse ettikleri vakidir. Sonuç olarak para vakıflarının İslam toplumlarında insanların finansman ihtiyacına kurumsal bir zemin sağlamaları hasebiyle de önem arz ettiklerini söylemek mümkündür.