No abstract

Rad ima za cilj da prikaže razvoj saradnje Severnoatlantske alijanse (NATO) sa zemljama koje su, geografski posmatrano, znatno udaljene od evroatlantske oblasti i nisu uključene u već postojeće multilateralne programe zapadnog vojnog saveza. Autor analizu fokusira na hronologiji, modalitetima i kvalitetu kao odabranim obeležjima saradnje NATO-a sa Japanom, Južnom Korejom, Mongolijom, Australijom, Novim Zelandom, Avganistanom, Pakistanom i Irakom. Reč je o zemljama koje su u zvaničnoj terminologiji Severnoatlantske alijanse označene kao globalni partneri (partners across the globe). Autor nastoji da dokaže tezu da je misija ISAF u Avganistanu ,,mesto rođenja" globalnih partnera, odnosno da je učešće pojedinih zemalja (Japana, Australije, Novog Zelanda, Južne Koreje) u toj misiji doprinelo uspostavljanju tzv. globalnih partnerstava. Autor je sve globalne partnere NATO-a podelio na ,,realne" i ,,fiktivne" u zavisnosti od toga koliki je zaista njihov doprinos misijama Alijanse. Autor je sve globalne partnere NATO-a podelio na ,,realne" i ,,fiktivne" u zavisnosti od toga koliki je zaista njihov doprinos misijama Alijanse. Autor zaključuje da za "realne" partnere nije trenutno izgledno članstvo u Alijansi, mada u slučaju zaoštravanja protivrečnosti u azijsko-pacifičkom regionu ni tu opciju ne bi trebalo sasvim isključiti. Ključne reči: NATO, globalni partneri, međunarodna vojna saradnja, međunarodna bezbednost, transformacija. 1 Autor je naučni saradnik u Institutu za međunarodnu politiku i privredu, Beograd.

Apstrakt: U radu se istražuje utemeljenost i opravdanost revizije veoma važne koncepcijske paradigme koja je decenijama unazad važila kao osnovna premisa u geopolitici kao (sub)disciplini (političke) geografije. Reč je o klasičnoj Mekinder-Spajkmenovoj dihotomiji evroazijskog kopna na središnju/rubnu zemlju (heartland/rimland). U okolnostima klimatskih promena i globalnog otopljavanja, autor analizira da li povlačenje leda sa Arktika poništava ili makar relativizuje utemeljenost koncepcije Helforda Mekindera o središnjoj zemlji kao svojevrsnoj evroazijskoj "strategijskoj tvrđavi", koja takav status duguje i postojanju "bele barijere" (večitog leda) na krajnjem severu planete. Na ovu nedoumicu nadovezuje se teza američkog geopolitičara Nikolasa Spajkmana o presudnoj važnosti rubne zemlje Evroazije u globalnom nadmetanju velikih sila. Autor ispituje opravdanost hipoteze o podeli geopolitike na tzv. klasičnu (odnosno ledenu) i post-ledenu (odnosno onu koja postaje relevantna nakon delmičnog ili možda čak potpunog povlačenja leda sa Arktika). Autor zaključuje da je preuranjeno odbacivanje ključnih paradigmi klasične geopolitičke misli u narednih deceniju i po (najmanje), jer se najočitija manifestacija klimatskih promena-povlačenje leda sa Arktika-još uvek najviše odnosi na pozno leto, dakle, na relativno kratak deo kalendarske godine, i jer se narednih decenija ne može očekivati da Severni ledeni okean bude sličan drugim akvatorijama u svetu, što je ključna pretpostavka da se spomenute paradigme dovedu u pitanje.

The Russian Federation and the Republic of Serbia have experienced internal challenges to their own unity and coherence for a long time. This work represents the analysis of these challenges, which can be defined, geopolitically speaking, as “hotspots”. Relying on the observations of Russian political scientists, the author of this work analyzed the so-called “crisis potential” in four “hotspots” in the Russian Federation. In the Republic of Serbia, five areas are marked that emit instability and jeopardise (or can jeopardise) its unity, peace and prosperity. Certain similarities are found between the compared “hotspots”, and differences as well. The region of North Caucasus is marked as the most dangerous “hotspot” in the Russian Federation, which has not been completely solved yet by the Russian federal authorities, due to the constant terrorist attacks. The purpose of the attacks is to extort from Russia the withdrawal from the area and create conditions for the political independence. The author found a geopolitical analogy to the North Caucasus “hotspot” (Chechnya) in the Republic of Serbia on the territory of Kosovo and Metohija. In the conclusion, it is stated that, at present, disparate geopolitical processes are taking place in the two countries - the Federal Centre is strengthening in the Russian Federation and the Federal Subjects are losing their attributes of statehood, whereas in the Republic of Serbia, the centrifugal tendencies are gaining prominence that can completely fragment it

Apstrakt: U radu se iznosi i dokazuje hipoteza da će zbog negativnih demografskih trendova, kako u Republici Srbiji, tako i u jugoistočnoj Evropi, narednih decenija, balkanske zemlje, uključujući i Srbiju, potisnuti u drugi plan tradicionalno vođenje spoljne politike ili geopolitiku -kontrolu, sticanje i upravljanje teritorijama, a usredsrediti se na demopolitiku -kontrolu, sticanje i upravljanje stanovništvom. U prilog iznešenoj hipotezi, autor rada iznosi i komentariše prognoze i predviđanja demografskih tokova u jugoistočnoj Evropi od strane relevantnih institucija i pojedinaca, kao i naučne stavove o uticaju negativnih demografskih trendova na spoljnopolitičko ponašanje država. U naučnoj literaturi prevladava stav da su zemlje sa nepovoljnim demografskim odlikama miroljubivije jer su višestruko -populaciono, finansijski i psihološki -limitirane u nameri da oružanim putem rešavaju sporove. S obzirom da se u Srbiji i drugim susednim zemljama konstantno smanjuje i stari stanovništvo, postoje preduslovi za tzv. gerijatrijski mir na Balkanu, odnosno za promenu fokusa spoljnih politika -sa geopolitike (u prethodno navedenom smislu) na demopolitiku.